Ruim voordat er krachtige schaakcomputers als ‘Deep Blue’ ontwikkeld werden, waren er
kunstenaars die veel verder konden kijken dan hun eigen tijd. Reeds in 1909 schreef E.M.
Forster een verhaal met de titel The Machine stops. In dit verhaal wordt vooruitgeblikt naar
een toekomst waarin een wereldomspannende machine de mensheid voorziet van eten,
onderdak, communicatiemiddelen en medische zorg. In ruil daarvoor moeten mensen het
aardoppervlak opgeven voor een leven in isolatie en onbeweeglijkheid. Ieder mens komt te
leven in een onderaardse zeshoekige cel, waar aan alle lichamelijke behoeften wordt
voldaan en geestelijke steun wordt verleend door de Machine. Mensen verlaten maar zelden
hun kamers voor lijfelijke ontmoetingen. In plaats daarvan hebben ze contact via een
wereldwijd web dat een onderdeel is van de Machine. In het volgende fragment uit het
verhaal zoekt een zoon via een beeldscherm contact met zijn moeder.
Zie bijlage.
In dit fragment komt de vervreemdende invloed van de moderne technologie op menselijke
ontmoetingen aan de orde. De Machine lijkt niet in staat de kern van menselijke ontmoeting
- het gesprek - te kunnen waarborgen. Martin Heidegger sluit in zijn denken bij deze
opvatting aan. Volgens hem is de mens door de onstuitbare opmars van de moderne
technologie zelfs bezig om te verdwijnen.
Leg uit welke richting Heidegger heeft gegeven aan de discussie over het probleem mensmachine.
Geef daarbij aan wat volgens hem de oorzaak is van de vervreemding tussen mensen zoals
die wordt geïllustreerd in het fragment van Forster.