De machtsverhouding tussen regering en parlement brengt steeds weer pennen in
beweging. In NRC Handelsblad van 27 februari 1998 verscheen van de Maastrichtse
hoogleraren Koedijk en Van Witteloostuijn het artikel: „Macht parlement moet groter”,
waarvan een gedeelte hieronder staat afgedrukt.
| 1 | De Noord-Hollandse Commissaris van de Koningin | van de parlementaire enquête. De parlementaire | ||||
| Jos van Kemenade en de Utrechtse hoogleraar Hans | enquête blijkt in de praktijk echter een paardenmiddel | |||||
| Righart schetsten op 10 januari in deze krant een | te zijn zonder een meetbaar effect op het beleid. | |||||
| somber beeld van de Nederlandse parlementaire | Vaak leidt de publieke aandacht tot een korte termijn | |||||
| democratie. Righart geeft aan dat het alleen nog maar | fixatie op specifieke knelpunten. Na afloop van de | |||||
| een kwestie van tijd is totdat regering en parlement tot | enquête ebt de publieke en parlementaire aandacht | |||||
| louter symbolische proporties zijn gereduceerd. | echter weer snel weg. Het volgende vraagstuk wacht | |||||
| Daarna nemen de ondernemers definitief de macht | immers op de beperkte parlementaire energie. | |||||
| over. Van Kemenade is van mening dat velen de | Navolging ontbreekt, terwijl juist permanente controle | |||||
| overheid niet meer zien als het forum waar hun | op zijn plaats zou zijn. | |||||
| opvattingen worden gehoord en gewogen, maar als | 4 | In deze context zou het parlement bij de | ||||
| één van de instanties waarmee een burger nu eenmaal | uitoefening van zijn controlerende taken veel meer | |||||
| te maken heeft. Het feit dat de overheid sterk aan | gebruik moeten maken van de Rekenkamer. | |||||
| gezag heeft ingeboet, is volgens Van Kemenade vooral | 5 | De Tweede Kamer kan ook een voorbeeld nemen | ||||
| een gevolg van de terugtredende politiek. | aan de initiërende en controlerende rol van het | |||||
| 2 | De vraag is waardoor de democratische balans is | Amerikaanse Congres. De Senaat en het Huis van | ||||
| verstoord. De veel gehoorde verzuchting dat de | Afgevaardigden organiseren met grote regelmaat | |||||
| parlementaire democratie de weg kwijt is, wordt zeker | intensieve hoorzittingen die een bijzonder effectief | |||||
| ook veroorzaakt door de toenemende machteloosheid | controle-instrument vormen, mede dankzij het | |||||
| van de Tweede Kamer. Het parlement ontpopt zich | mediaspektakel dat hieruit veelal voortvloeit. | |||||
| meer en meer als een passieve volger van het | 6 | In navolging van de Amerikaanse praktijk zou het | ||||
| maatschappelijk debat in plaats van een actieve | in Nederland gebruikelijker moeten worden dat | |||||
| regisseur. Het parlement heeft de grootste moeite om | functionarissen optreden tijdens publieke | |||||
| zijn controlerende functie naar behoren te vervullen. | hoorzittingen. De president van de Nederlandsche | |||||
| De ene regeling volgt op de andere wetgeving. En wat | Bank kan bijvoorbeeld worden gevraagd verklaringen | |||||
| het nog erger maakt, veel van die wetten en regelingen | af te leggen ten overstaan van een Tweede- | |||||
| blijken in de praktijk moeilijk uitvoerbaar en | Kamercommissie als een bank een fusie met een grote | |||||
| nauwelijks controleerbaar. Door de overmacht van het | verzekeraar heeft aangekondigd of om in het kader | |||||
| ambtenarenapparaat en de bijbehorende | van de discussie over de euro de positie van de | |||||
| informatievoorsprong van de regelproducenten heeft | monetaire autoriteiten publiekelijk toe te lichten. | |||||
| het kabinet of - vaker nog - de ambtelijke staf bijna | Op een dergelijke manier maakt de Tweede Kamer | |||||
| altijd de regie in handen. | effectiever gebruik van de enorme kennis die in alle | |||||
| 3 | Langs een andere - indirecte - weg wordt de | hoeken en gaten van de Nederlandse samenleving te | ||||
| verstoorde balans ook zichtbaar. In arren moede grijpt | vinden is. | |||||
| de Tweede Kamer in toenemende mate naar het wapen | ||||||