Background image

terug

Huilfactor in uien

JAPANNERS ONTDEKKEN ENZYM DAT TRANEN TREKT BIJ UIENSNIJDEN

 Troost voor degenen die alleen met tranen in de ogen een ui kunnen snijden. Japanse
 onderzoekers hebben een tot nog toe onbekend enzym gevonden dat verantwoordelijk
 is voor de vorming van propaanthial-S-oxide, de stof die de tranenvloed opwekt. Dankzij
 hun vondst wordt het op termijn mogelijk om goed smakende genetisch gemanipuleerde
5 uien te maken die de traanklieren met rust laten.
 Propaanthial-S-oxide is een vluchtige verbinding die vrijkomt als cellen van een ui
 worden beschadigd. Als de ‘lacrimatoire factor (LF)’ in aanraking komt met water valt hij
 uiteen in propanal, zwavelzuur en waterstofsulfide, de stof die de stank van rotte eieren
 verspreidt. De zuren prikkelen gevoelige zenuwuiteinden in het oog. Dat geeft irritatie
10 en zet de traanklieren aan tot een verhoogde vochtproductie. De extra tranen
 (lacrimae), verdunnen het zuur en spoelen het weg via de neusholte of de wangen.
 Ervaren koks weten dat ze de tranenvloed kunnen keren door de ui te snijden onder
 water of door de bol korte tijd in de koelkast of diepvriezer te leggen.
 Tot voor kort dacht men dat deze tranentrekkende stof ontstaat uit een zwavelhoudende
15 stof PRENCSO (een afkorting voor trans-1-propenyl-L-cysteine-sulfoxide) onder invloed
 van het enzym alliinase. De Japanse onderzoekers toonden echter aan dat dit slechts
 een deel van de werkelijkheid is. Als zij aan PRENCSO een ruw extract van alliinase uit
 knoflook toevoegden, ontstond er geen propaanthial-S-oxide. Dat gebeurde wel als zij
 een ruw alliinase-extract uit uien gebruikten.
20 Blijkbaar bevat dit ruwe alliinase-extract uit uien nog een andere stof die nodig is voor
 de vorming van de moleculaire tranentrekker. Bij verdere zuivering van het ruwe
 alliinase-extract uit uien stuitten de onderzoekers op drie eiwitten. Zij vertaalden een
 deel van de aminozuurvolgorde daarvan in de basenvolgorde van het DNA en
 vergeleken de uitkomst met genen uit een databank. Daarbij vonden zij het gen voor
25 een enzym dat zij de lacrimatoire factor synthase (LFS) hebben genoemd. LFS blijkt
 zeer specifiek PRENCSO om te zetten, maar alleen als er ook uien-alliinase in het
 reactiemengsel aanwezig is. Alliinase speelt ook een rol bij de vorming van
 thiosulfinaat, een stof die uien de typische geur en smaak bezorgt.


naar: NRC Handelsblad


LF wordt alleen gevormd in aanwezigheid van het synthase (LFS), alliinase (AL) en PRENCSO (de controleproef, staaf links). Wanneer één van de drie componenten in het reactiemengsel ontbreekt, kan geen LF worden aangetoond.



De chemische reacties die plaatsvinden wanneer uien worden doorgesneden. LF (verantwoordelijk voor het stimuleren van tranen) en thiosulfinaat (bepaalt de geur en smaak van uien) worden gevormd; de stap waarbij het nieuw ontdekte enzym is betrokken, is aangegeven. Tot voor kort dacht men dat LF spontaan werd gevormd als gevolg van de werking van alliinase na het snijden.

naar: Nature