Background image

terug

valkuilen van het vak

`Natuurlijk, maar praat vooral over de valkuilen van het vak'
Joris Luyendijk
 (...) Volgens mij wordt de beeldvorming   65 partijen weten dat beeldvorming over
 over het Midden-Oosten door vijf de werkelijkheid van invloed is op die
 mechanismen vertekend. Misschien werkelijkheid. Westerse regeringen
 zijn het er meer, maar deze vijf zorgen besteden jaarlijks tientallen miljoenen
5 al voor een beeld dat gefilterd, ver- bij publicrelationbureaus om redacties
 vormd, gemanipuleerd, partijdig en70 te manipuleren, en de geschiedenis
 versimpeld is. Deze vertekeningen barst van de geslaagde voorbeelden.
 ontstaan niet door gebrek aan inzet of Niet-westerse regeringen laten zich
 deskundigheid, maar vloeien voort uit evenmin onbetuigd, bijvoorbeeld door
10 de beperkingen waarmee journalisten journalisten visa te weigeren of erger.
 werken, zowel bij het verzamelen als75 Het Russische leger maakte in een
 bij het presenteren van informatie. paar jaar in Tsjetsjenië meer burger-
 Hierover moeten we veel opener slachtoffers dan Israël in zestig jaar
 worden, zodat kijkers, lezers en onder de Palestijnen. Maar anders dan
15 luisteraars ook weten en begrijpen wat Israël vermoordt Rusland journalisten
 we allemaal niet begrijpen en niet80 die hiervan verslag doen, en horen we
 weten. er zelden over. Ook dat is geslaagde
 1 Gefilterd manipulatie.
 Ten eerste geeft alle nieuws een 4 Partijdig
20 gefilterd beeld, dat wil zeggen dat veel Manipulatie beïnvloedt niet alleen de
 buiten beeld moet blijven. Nieuws is85 berichtgeving, het doet dit ook in
 wat afwijkt van het alledaagse, de ongelijke mate, met als gevolg partij-
 uitzondering op de regel. Het probleem dige verslaggeving. Journalistiek
 is: hoe kan de gemiddelde Neder- bedient zich van hoor en wederhoor,
25 lander enig benul hebben van het maar wat als de ene partij zich beter
 alledaagse in Egypte of Soedan?90 kan laten horen dan de andere? En
 Vandaar de clichés over Afrika en de wat als de andere partij helemaal geen
 zielige kindertjes en van Arabieren als woordvoerders heeft? Ooit een woord-
 boze baarden. Wie steeds de uit- voerder van Al-Qaeda gezien bij hoor
30 zondering ziet, gaat die onbewust en wederhoor? Van de Talibaan? En
 aanzien voor de regel.95 over welke vragen pleeg je hoor en
 2 Vervormd wederhoor? Waarom vraag je de
 Nieuws over de Arabische wereld is Palestijnse woordvoerder wel of hij
 ook vervormd, want hetgeen wel in genoeg doet tegen de terreur maar zijn
35 beeld komt is vaak iets anders dan het Israëlische collega niet of hij genoeg
 lijkt. Arabische landen zijn politie-100 doet tegen de bezetting?
 staten. Mensen zijn geen burgers maar Nieuws is verder partijdig omdat de
 onderdanen, ze hebben geen rechts- onvermijdelijke selectie van onder-
 zekerheid en de overheid is een soort werpen, invalshoeken en woorden
40 kolossale maffia. (...) Eigenlijk zou subjectief is. Waarom zijn drie
 nieuws over de Arabische wereld105 Israëlische doden wel nieuws, maar
 steeds dit gegeven centraal moeten driehonderd Bangladeshi niet? Feit en
 stellen, zoals nieuws over Oost-Europa opinie scheiden klinkt mooi, maar
 tijdens de Koude Oorlog altijd duidelijk welke feiten presenteer je, vanuit
45 maakte dat die samenlevingen onder welke invalshoek en met welk voca-
 een soort bezetting leefden.110 bulaire? Bij conflicten zijn alle termen
 Maar wat moet de westerse journalis- beladen, en afhankelijk van wiens
 tiek omwille van de begrijpelijkheid woorden je gebruikt, vertel je het
 doen? Die spreekt van president verhaal uit diens perspectief. Je kunt
50 Mubarak, van het Jordaanse parle- niet zeggen: vandaag trok het
 ment, van een Saoedische krant. Zo115 Israëlische verdedigingsleger/het
 impliceer je dat het systeem hier niet Israëlische leger/het Zionistische
 wezenlijk verschilt van het systeem bezettingsleger zich terug uit één
 daar, zeker als je ook nog spreekt van procent van de bevrijde/bezette/
55 een demonstratie op het moment dat betwiste gebieden.
 ergens in een politiestaat een paar120 5 Versimpeld
 mensen een vlag verbranden. Dan is Ten slotte is het nieuws versimpeld,
 het een kleine stap naar het idee van omdat het grote publiek na een paar
 massale moslimwoede over Deense minuten afhaakt en omdat nationalis-
60 cartoons of een pauselijke uitspraak. tische verslaggeving beter verkoopt
 Misschien was die massale woede er,125 dan zelfkritische. En hoofdredacteuren
 we kunnen het niet weten. (...) worden primair afgerekend op kijk-,
 3 Gemanipuleerd luister- en oplagecijfers. (...)
 Nieuws is ook gemanipuleerd, want
bron: NRC Handelsblad, 24 februari 2007