Examentrainers

Rik Coolsaet: “Plaats terrorisme in perspectief”

In dit sterk ingekorte artikel wordt Rik Coolsaet, docent internationale politiek aan de universiteit van Gent, geïnterviewd door Hans van Scharen.

		U schreef dat de impact van het
		internationaal terrorisme na 9/11				[Een groep deskundigen] zegt dat
		werd overdreven. Ziet u die over-				het altijd individuen in een groep
		drijving nog steeds?		80		zijn, die ervoor zorgen dat radica-
5		“Jazeker. Er vinden wereldwijd pakweg				lisme doorschiet naar geweld.
		een paar honderd aanslagen plaats die				“Ja, religie of ideologie worden gebruikt
		te maken hebben met internationaal				om terreurdaden te rechtvaardigen,
		terrorisme. Het is niet juist om inter-				maar zijn op zichzelf niet de bron ervan.
		nationaal terrorisme te beschouwen als		85		Bij alle mensen die radicaliseren
10		een fundamentele bedreiging voor				− religieus of politiek − zie je hetzelfde
		samenlevingen.”				vertrekpunt: een gevoel dat een relatief
						grote groep onrechtvaardig behandeld
		Sommige politici of opiniemakers				wordt. Een heel kleine groep gaat
		zullen vinden dat je met zo’n uit-		90		proberen om via terreur iets aan die on-
		spraak de angst van ‘de mensen’				gelijkheid te doen.” Rik Coolsaet ver-
15		bagatelliseert1).				wijst naar de zeer recente conclusies
		“Nee, ik zeg alleen dat de angst niet in				van de Nederlandse geheime dienst, de
		overeenstemming is met de werkelijk-				AIVD, die jarenlang twintig jihadisten
		heid. Ik wil deze angst niet bagatelli-		95		volgde, die de strijd nu hebben opgegeven.
		seren. Want dat de angst bestaat en				“Dat komt niet door de dure
20		reëel is, is precies de reden waarom ik				overheidsprogramma’s tegen radicali-
		erover schrijf. De vraag is hoe je die				sering, integendeel. Wel omdat ze nu
		angst beantwoordt: neem je een hele-				een job hebben, een huwelijk of
		boel maatregelen of probeer je de angst		100		kinderen.”
		van mensen te relativeren door middel
25		van rationele argumenten? Die laatste				In Nederland zie je, als je dat ver-
		weg is sinds 2001 de mijne: plaats				gelijkt met België, aan de lopende
		terrorisme in perspectief, opdat mensen				band vrijspraken. Blijkbaar is de
		minder bang zijn. Plaats de spiegel van				rechterlijke macht lang niet altijd
		de werkelijkheid tegenover de angst.		105		overtuigd van het feit dat er straf-
		(…)				rechtelijke overtredingen worden
30		En als je bijvoorbeeld kijkt naar het				gepleegd door radicale moslims.
		laatste rapport over terrorisme in de EU				“Ik zie dat het aantal vrijspraken in
		van Europol, met het overzicht van				België relatief klein is. De verdachten
		2007, dan zie je dat het aantal aan-		110		die naar een rechtbank worden door-
		slagen in Europa wel is verhoogd ten				gestuurd, worden op basis van het
35		opzichte van 2006. Maar ruim negentig				politiedossier ook bijna allemaal ver-
		procent van de aanslagen bestaat uit				oordeeld. In Nederland, de Verenigde
		heel kleinschalige acties als brand-				Staten en Groot-Brittannië is dat niet
		stichtingen van de Baskische ETA2).		115		het geval. Verdachten komen daar in
		Het heeft dus niets te maken met				meerderheid vrij omdat er niets straf-
40		catastrofaal terrorisme door jihadi’s3).				baars kan worden bewezen. (…) In
		Wat we moeten doen is het terrorisme				België is de tenlastelegging veel
		in perspectief plaatsen en het plaatsen				strakker en duidelijker omschreven, op
		naast andere risico’s die het leven		120		basis van de vraag of een verdachte nu
		kent.”				wel of niet een misdrijf heeft gepleegd.
						In de Hofstadzaak werden verdachten
45		Uit dat Europol-rapport blijkt ook dat				en getuigen uitvoerig ondervraagd door
		van de honderden aanslagen in 2007				de rechter over de rol van de islam. In
		er slechts vier gerelateerd zijn aan		125		België was dat nooit het geval bij
		‘islamisme’.				terrorismeprocessen. De politiekideologische
		“Maar de publieke opinie associeert				en religieuze kant van de
50		terrorisme nog steeds met moslims. Dit				zaak heeft bij terrorismeprocessen in
		beeld komt dus niet overeen met de				België nooit zo’n rol gespeeld als in
		cijfers.		130		Nederland.”
		Aan de andere kant wil dat niet zeggen
		dat sommige moslimextremisten niet uit				Tot slot. U schreef eerder dat we niet
55		zijn op zo grootschalig mogelijke				op de goede weg zijn als het gaat om
		terreurdaden. Daarvoor moet je				de bestrijding van terrorisme. Hoe
		inlichtingen- en politiediensten de				staan we er nu voor?
		mogelijkheid geven om die te verhinde-		135		“Wat er verandert, is dat men niet
		ren. Waar ze tot nu toe goed in ge-				langer vermijdt om over de grond-
60		slaagd zijn in Nederland en België.				oorzaken van terrorisme te spreken,
		Maar nogmaals, het is geen kwestie				ook niet in de Verenigde Staten. Ook
		van onderschatten, maar ook niet van				daar beseft men dat het terrorisme-
		overschatten.”		140		verhaal niet eindigt door de kopstukken
						van een terroristisch netwerk gevangen
		Deskundigen vrezen een selffulfilling				te nemen. Men beseft daar nu lang-
65		prophecy: als je je beleid te veel				zamerhand ook dat je terrorisme alleen
		richt op één specifieke groep − lees				kunt overwinnen via een gemeenschap.
		moslims − dan loop je het risico het		145		De handreiking4) die de Amerikanen nu
		tegenovergestelde te bereiken van				doen naar de moslimgemeenschap,
		wat je wil, dus verdere radicalisering				toont aan dat men leert van de tot on-
70		van individuen of kleine groepen.				voldoende resultaten leidende repres-
		“Pure repressie werkt contraproductief.				sieve aanpak van de laatste jaren. Als
		Het gevolg is dat je de samenleving		150		terrorisme mede voortvloeit uit een
		opsplitst in moslims en niet-moslims,				gevoel van onrechtvaardigheid, dan
		precies zoals de neoradicalen willen.				moet je ook iets doen aan de onrecht-
75		Linkse, rechtse of islamitische haat-				vaardigheid waaraan die kleine groep
		zaaiers moeten op dezelfde manier				extremisten zijn hele verhaal ophangt.”
		worden bestreden.” (…)

bron: naar Crimelink, 16 juni 2008 (en Knack, april 2010)
Crimelink is een tijdschrift en een website over criminaliteit en veiligheid.
Knack is een Belgisch actualiteitenmagazine, opinietijdschrift en weekblad.

noot 1 bagatelliseren = als onbelangrijk voorstellen
noot 2 ETA: een terroristische organisatie die aanslagen pleegt in de hoop dat de Spaanse regering een onafhankelijk Baskenland zal erkennen.
noot 3 jihadi: deze term verwijst meestal naar iemand die zich bezighoudt met islamitisch terrorisme.
noot 4 Deze handreiking slaat op het nieuwe beleid van president Obama.