Examentrainers

		De weromgong fan de greidefûgelstân
1		It giet net goed mei de greidefûgels				konklúzje dat de reputaasje fan de
		yn Nederlân. Fryslân is dêryn net in				swarte krie as grutte rôver fan aaien en
		útsûndering. De lêste desennia is it tal				piken fan greidefûgels, yn in gruttere
		briedgefallen flink weromgien.Yn de				gearhing besjoen, net op feiten baseard
		eagen fan fjildminsken wurdt de greide-				is. De saak leit der wat komplisearder
		fûgelstân foaral bedrige troch predatoa-				hinne by de foks. It oandiel fan Rein de
		ren. De foks en de swarte krie wurde				foks yn de totale predaasje fan piken
		faak oanwiisd as de grutste kwea-				leit mar op in pear prosint, mar hy moat
		doggers.				wierskynlik wol sjoen wurde as de
2		Saakkundigen dy't sykje nei in				grutste rôver fan aaien. Troch de
		ferklearring foar de dramatyske efterút-				kamera's is hy as sadanich it meast
		gong, komme meastentiids ta de kon-				sjoen. De ûndersikers jouwe wol oan
		klúzje dat der twa haadoarsaken binne:				dat de kameragebieten net represintatyf
		1. De yntinsivearring fan de lânbou,				binne. Opfallend is dat der yn de ge-
		dêr't de briedbiotoop (flink) minder				bieten, dêr't de foks en harmeling beide
		geskikt troch wurden is. 2. Ferlies fan				foarkomme, hast gjin sprake is fan
		briedbiotoop as gefolch fan útwreiding				predaasje troch de harmeling. Neffens
		fan stêden, doarpen en it wegenet. Mar				de ûndersikers komt dat trochdat de
		der is ek in oare oarsaak, en krekt dy is				foks in natoerlike fijân fan de harmeling
		neffens in protte fjildminsken it grutste				is. It liket lykwols net ûnlogysk dat de
		kwea: predaasje!1) Mar komt dat				ferûnderstelde grutste predatoaren, de
		natoerlik ferskynsel yn ús greiden sa				swarte krie en de foks, wol wat rehabili-
		sterk foar dat de greidefûgelstân der				taasje fertsjinje (de earste mear as de
		serieus troch bedrige wurdt? Om dêr				twadde).
		wat dúdlikheid oer te krijen hat in tal		5		Mar hoe sit it no mei de totale
		ynstânsjes in ûndersyk dwaan litten.				predaasje? As men alles by inoar
		Tûzenen aktive frijwilligers en boeren				optelt, wat foar gefolgen hat dat dan
		hawwe dêroan meiwurke. De nêsten				foar de greidefûgelstân? It rapport wiist
		mei aaien waarden dêrta tige krekt yn				út dat fan alle nêsten per briedseizoen
		de gaten hâlden. Dêrby waard û.o.				by de skries mar leafst 60% fersteurd
		gebrûk makke fan kamera's en saneamde				wurdt troch predaasje en by de ljip is
		temperatuerloggers; en dat				dat persintaazje sels 75%. De ferhâl-
		allegearre ûnder saakkundich tafer-				ding weirekke aaien/piken komt by de
		sjoch. Uteinlik resultearde it ûndersyk				skries del op respektyflik 35%/65% en
		yn de ferskining fan it rapport ‘Predatie				by de ljip op 50%/50%. Dat binne sifers
		bij weidevogels’, mei as subtitel ‘Op				dy't der net om lige en dêr't men net
		zoek naar de mogelijke effecten van				omhinne kin.
		predatie op de weidevogelstand’.		6		As ien fan de wichtichste oarsaken
3		De diskusje oer de predaasje fan				foar de taname neamt it ûndersyks-
		greidefûgels leit gefoelich. Alteast yn				rapport dat guon predatoaren foarhinne
		Fryslân, want mear as yn oare				yn it greidelânskip net foarkamen. Mar
		provinsjes jout dy diskusje hyltyd wer				troch in werynrjochting dêrfan waard
		argewaasje. Yn rûnten fan aaisikers en				foar har de biotoop oantreklik. De foks
		jagers wurdt sterk pleite foar in dras-				en de mûzefalk wurde yn dat ferbân
		tyske oanpak fan predatoaren. Dy binne				neamd. De oanlis fan beamsingels en
		yn har eagen de wichtichste bedriging				boskjes en sa, meastentiids yn it ramt
		foar greidefûgels. Sy wize dêrby hyltyd				fan ruilferkavelings, binne geunstich
		twa kweadoggers oan: de foks en de				foar dy soarten.
		swarte krie. De earste soe benammen		7		Saakkundigen en fjildminsken
		op piken út wêze en de oare op aaien.				reageare elk op har eigen manier op it
		Wannear't op dy beide soarten yntinsyf				rapport. Neffens saakkundigen is de
		jacht makke wurdt, dan sil it persin-				omfang fan de skea oan de greidefûgel-
		taazje greidefûgels dat troch predaasje				stân troch nije predatoaren net sa bot
		om it libben komt, sa wurdt oer it				tanommen dat dy predatoaren dêrom
		algemien tocht, flink weromgean.				ferfolge wurde moatte.
4		Feit is dat de foks en de swarte krie		8		De aaisikers en jagers fine dat de
		bêst wol in aai en in pyk meie, mar is				tanommen predaasje wol deeglik
		har honger nei dat lekkers fataal foar de				bedriigjend is foar it fuortbestean fan
		greidefûgelstân? It rapport is dêr dúdlik				greidefûgels. Yn ús lân binne der gjin
		oer: nee! It oandiel fan de swarte krie				grutte oaniensletten gebieten dêr't de
		yn de predaasje is sels opfallend leech				natoer harsels yn lykwicht hâldt. Eins
		te neamen. Fierder die út it ûndersyk				hawwe wy gjin echte natoer mear, mar
		bliken dat de aaien fan greidefûgels				kultuernatoer. Dêr't gjin echte natoer is,
		foaral troch sûchdieren en de piken				kin gjin sprake wêze fan natoerlik lyk-
		benammen troch fûgels predeard				wicht. Der is gauris in jager dy't dat
		wurde. Wat de nêsten mei aaien oan-				gegeven brûkt om de jacht op preda-
		belanget giet it om de harmeling en de				toaren te rjochtfeardigjen.
		foks dy't de aaien opfrette. Mar ek		9		De gearstallers fan it ûndersyks-
		murd, stikelbaarch, hûn en stienmurd				rapport neame úteinlik ‘in pear oan-
		binne as predator trappeard. Fan de				knopingspunten om fierder belied en
		neamde sûchdieren is allinne fan de				behear te ûntwikkeljen’. Mar konkreet
		harmeling mei wissichheid fêststeld dat				binne dy foarstellen net. Yn it koart
		dy ek regelmjittich in pyk opfret. Yn dy				komt it der op del dat per gebiet be-
		sin soe men dat bist dus sjen kinne as				sjoen wurde moat wat de bêste oanpak
		de grutste bedriger fan de greidefûgels.				is. Yn Fryslân is it net ûntinkber dat
		De piken waarden dêrneist ek pakt				jagers dêrby in dominante rol spylje
		troch û.o. de mûzefalk, de ielreager en				sille. De diskusje sil dêroer foarearst
		foar in lyts part troch de swarte krie. De				noch wol oanhâlde en miskien sels
		gearstallers fan it rapport komme ta de				noch wol tanimme.
		Nei in artikel fan Harrie Ernst yn It Fryske Gea, nûmer 2/2006

noot 1: predaasje = ferskynsel dat guon bisten oare bisten deameitsje en opfrette.