It klimaat fan Fryslân yn it jier 2030
Professor Pier Vellinga docht ûndersyk oan de universiteit fan Wageningen nei klimaat-
feroaring. It Friesch Dagblad frege him om in byld te sketsen hoe’t Fryslân ûnder
ynfloed fan it feroarjende klimaat der yn 2030 útsjocht.
| 1 | Soe de nije Ofslútdyk al klear wêze | fan langetermynfeilichheid, natoer- | ||||||
| yn 2030? Wurdt dêr dan enerzjy op- | 75 | ferbettering en ynnovative wurk- | ||||||
| wekt troch sâlt en swiet wetter by inoar | gelegenheid hawwe úteinlik de troch- | |||||||
| lâns streame te litten, of is nije blauwe | slach jûn. | |||||||
| 5 | enerzjy noch in belofte? Begjint de see | 6 | De hegesnelheidstrein dy’t it | |||||
| al te knauwen oan de Waadeilannen, | Noarden ferbine moast mei de | |||||||
| of binne de iiskappen wer oan it | 80 | Rânestêd en Dútslân is der nea kaam. | ||||||
| befriezen? | Dat is ek mar goed. Nije ferfierstech- | |||||||
| 2 | It feroarjende klimaat hat ús sûnt | niken hawwe swiere spoarferbiningen | ||||||
| 10 | 2010 noch twa Alvestêdetochten | ûnrendabel makke. De elektryske auto | ||||||
| opsmiten, mar de foarútsichten binne | hat foar in trochbraak soarge. De | |||||||
| somber. Yn Ljouwert wurdt hurd wurke | 85 | auto’s binne net sa grut, mar kinst der | ||||||
| oan alternativen. It earste ljipaai wurdt | oeral mei komme. Op de lokale wegen | |||||||
| al jierren yn ’e lêste wike fan febre- | moatst noch wol sels stjoere, mar op ’e | |||||||
| 15 | waris fûn. | grutte dyk wurde de elektryske auto’s | ||||||
| 3 | It giet ekonomysk wol goed mei | automatysk keppele ta in treintsje. De | ||||||
| Fryslân. Troch it ynspyljen op de | 90 | ‘bestjoerders’ brûke dan har tiid om te | ||||||
| klimaatferoaring is de wurkgelegenheid | wurkjen, oant se wer loskeppele wurde | |||||||
| bot tanommen. Bygelyks yn de wetter- | as se flak by har plak fan bestimming | |||||||
| 20 | rekreaasje en alles wat dêrby heart: | binne. | ||||||
| it waarmere waar lûkt mear minsken as | 7 | Fryslân hat dy ûntwikkeling op ’e | ||||||
| foarhinne. En yn de elektro-yndustry: | 95 | tiid oankommen sjoen en hat yn 2030 | ||||||
| elektryske oandriuwing hat nije wurk- | as earste provinsje in automatisearre | |||||||
| gelegenheid brocht mei in protte | ferbining mei de Rânestêd oer de nije | |||||||
| 25 | eksport. Ek yn de lânbou is de wurk- | Ofslútdyk. De frachtauto’s en bussen | ||||||
| gelegenheid fan 2010 ôf wer tanom- | hawwe in aparte baan. Dy ride noch op | |||||||
| men. It giet no om in ynnovatyf gebrûk | 100 | grien gas en biodisel, omdat de akku’s | ||||||
| fan biogrûnstoffen. Dêrby wurdt de | noch net sterk genôch binne foar | |||||||
| opbringst yn stappen brûkt: earst foar | sokke swiere weinen. | |||||||
| 30 | de farmaseutyske produkten, dêrnei | 8 | Klimaatferoaring en de mondiale | |||||
| foar materialen en as lêste foar | opwaarming binne de lêste tweintich | |||||||
| enerzjy. Fryslân stiet yn 2030 ek ynter- | 105 | jier hyltyd better sichtber wurden. | ||||||
| nasjonaal bekend as ynnovaasje- | Guon minsken misse de kjeld fan | |||||||
| sintrum foar wettertechnology. Wetter- | earder tiden en it riden op natoeriis. | |||||||
| 35 | behear en enerzjyfoarsjenning binne | Mar oer it algemien binne se yn | ||||||
| hyltyd sterker mei inoar ferbûn. It | Fryslân bliid mei it ‘Midden-Frankryk’- | |||||||
| meitsjen fan yntelliginte, betroubere | 110 | klimaat. Grutte klimaatrampen kundigje | ||||||
| ynstallaasjes dy’t ûnder alle | har wrâldwiid oan, mar binne yn West- | |||||||
| omstannichheden wurkje, is in fisite- | Europa noch net foarkommen. | |||||||
| 40 | kaartsje wurden fan de provinsje. | 9 | Wol wit elkenien no, gâns better as | |||||
| 4 | Wetterbehear yn it lege part fan | eartiids, wêr’t it om giet as it klimaat | ||||||
| Fryslân jout de polityk hyltyd mear | 115 | feroaret. De skeptyske lûden binne der | ||||||
| kopsoargen. Fan de tweintich jier âlde | noch wol, mar dêr wurdt net bot nei | |||||||
| plannen om it lege middengebiet fan | harke. It petear giet net oer de pear | |||||||
| 45 | Fryslân ûnder wetter te setten is neat | graden stiging fan de temperatuer, mar | ||||||
| op ’e hispel kommen troch ûnienich- | oer wat nedich is om de yn gong sette | |||||||
| heid en trochdat der te min jild wie om | 120 | ynstabiliteit fan it wrâldklimaat werom | ||||||
| de boeren út te keapjen. Wilens giet de | te draaien, it fuortteien fan de iis- | |||||||
| boaiemdelgong wol fierder en fersakje | kappen tsjin te gean en tefoaren te | |||||||
| 50 | der ek hyltyd mear huzen troch pealrot. | kommen dat de ierde mei tsien graden | ||||||
| De wetterbehearders wurde twongen | opwaarmet. | |||||||
| om de húseigners út te keapjen, of har | 10 | 125 | Yn 2030 docht bliken dat de oer- | |||||
| huzen op nije betonpeallen te setten. It | gong nei de duorsume enerzjyboarnen | |||||||
| ûnder wetter setten fan grutte gebieten | úteinlik folle makliker is as doetiids | |||||||
| 55 | wie in brêge te fier: it ynkommen út | ferwachte waard. De útstjit fan CO2 | ||||||
| wetterrekreaasje en wenjen oan it | troch enerzjygebrûk is dus ek flink | |||||||
| wetter wie te leech yn ferliking mei de | 130 | minder wurden. Enerzjysintrales dy’t | ||||||
| priis dy’t minsken en bedriuwen der- | draaie op biomassa en dy’t har CO2 | |||||||
| foar oer hawwe om op it plak sitten te | ûnder de grûn opslane, binne de foar- | |||||||
| 60 | bliuwen dêr’t se sitte. Ek al sinke se | rinners fan de nije oanpak. Gelokkich | ||||||
| stadichoan wei yn de feangrûn. | hat it provinsjaal bestjoer úteinlik | |||||||
| 5 | It plan om brede feilichheidssônen | 135 | dochs ynstimd mei in grutskalich plan | |||||
| by de seediken lâns te meitsjen hat it | foar ûndergrûnske opslach fan CO2. | |||||||
| wol helle. By de hiele kust lâns wurdt | De bedriuwichheid dêromhinne soarget | |||||||
| 65 | in sône tusken de seediken en âlde | foar in protte ynnovaasje. | ||||||
| binnendiken ûntwikkele mei funksjes | 11 | Oant safier myn takomstplaatsje | ||||||
| dy’t passe yn de oergong fan it sâlte | 140 | foar Fryslân. As ik yn 2030 tachtich | ||||||
| Waadseewetter nei it swiete polder- | wurden bin, hoopje ik nochris útnoege | |||||||
| wetter. It is in gebiet fan brakwetter- | te wurden troch it Friesch Dagblad om | |||||||
| 70 | lânbou en akwakultuer, rekreaasje en | mei de lêzers te sjen oft alles wol | ||||||
| natoerûntwikkeling. It hat hiel wat | útkommen is. | |||||||
| jierren duorre om de noazen deselde | ||||||||
| kant op te krijen, mar de arguminten | ||||||||