Background image

terug

Twatalichheid moat it Frysk rêde

Twatalichheid moat it Frysk rêde

1    Yn samar in Ljouwerter Krante fan in    fan de learaar. It is net in útsûndering dat it
 sneon steane tsien berte-advertinsjes, fiif yn it oerke Frysk ynfolle wurdt mei it sjongen fan
 Frysk en fiif yn it Nederlânsk. It jout sa op it45 wat Fryske ferskes.
 each in treflike yllustraasje fan Fryslân as5     De hâlding fan de gemiddelde Fries foar
5 twatalige provinsje. Mar de hjoeddeiske bal- syn taal oer is ek frij ûnferskillich. Hy is gau
 âns tusken beide talen is wif. Noch altyd is ree om him oan te passen oan oarstaligen.
 foar 60 prosint fan de Fryske befolking it Ytsma: “Wat dat oangiet is de Fries in echte
 Frysk de memmetaal, mar fan de tolvejier-50 Nederlanner. Gjin folk yn de wrâld dat him sa
 rigen praat minder as 50 prosint thús noch gau skikt nei in oare taal as it Nederlânske
10 Frysk. folk.”
2     Hurde sifers binne der net, mar de ûnder-6     En dochs spruts in oergrutte mearderheid
 wiissektor hat de yndruk dat de lêste jierren him foarich jier yn in enkête ûnder de Fryske
 hyltyd faker Frysktalige âlders har bern yn it55 befolking út foar it yn stân hâlden fan de
 Nederlânsk grutbringe. Boargemaster Peter Fryske taal. Hast elkenien ferstie it, trijekwart
15 de Jonge fan It Hearrenfean rôp wat oer de koe Frysk prate en 60 prosint hie it as mem-
 learachterstân fan de bern op lytse Fryske metaal. Mar de hâlding fan de Fries foar syn
 skoallen. Net fundearre neffens ûnderwiis- taal oer is as dy fan de gemiddelde Nederlan-
 saakkundigen. Mar guon Fryske âlders lutsen60 ner foar it miljeu oer: hast elkenien is foar,
 har konklúzjes: lytse skoallen binne doarps- mar it moat net al te folle muoite kostje.
20 skoallen en op dy skoallen wurdt Frysk praat.7     “Unwittendheid spilet in grutte rol yn dy
 En dus is Frysk min foar ús bern. ûnferskillichheid”, seit Alex Riemersma,
3    “In plysjeman yn Baskelân moat it Bas- meiwurker fan it Berie foar it Frysk. Hy en
 kysk net allinne ferstean kinne, mar ek prate”,65 oaren wize op de wittenskiplik oantoande
 seit taalsosjolooch Jehannes Ytsma fan de foardielen fan twatalichheid. Riemersma:
25 Fryske Akademy. “Yn Wales en yn Baskelân “Meartalichheid hoecht foar de bern abslút
 is it finansjeel en ekonomysk oantreklik om gjin behindering te wêzen. Krektoarsom,
 de minderheidstaal te brûken. Yn Fryslân tsientallen stúdzjes út de hiele wrâld hawwe
 wurdt by fakatueres fan de oerheid behears-70 sa stadichoan wol oantoand dat it earder in
 king fan it Frysk somtiden ferplichte, mar foardiel is. Wa’t alle dagen twa talen praat,
30 meastentiids ‘strekt het tot aanbeveling’ en makket elke kear hiel bewust in kar. Hy
 net mear as dat. Itselde jildt foar de soarch- wurdt dêr taalfleksibeler fan en leart makliker
 sektor en noch slimmer: ek foar it ûnderwiis. nije talen.”
 Wylst krekt de ynfloed dêr op it taalgebrûk875     Riemersma ferwachtet in protte fan de
 fan de bern grut wêze kin.” aloan tanimmende meartalichheid yn de
435     Underwizers 35 meitsje har net bjuster drok wrâld. “As men twatalichheid hyltyd gewoa-
 mear om it Frysk yn basis- en fuortset ûnder- ner begjint te finen, dan is it ek net mear ûn-
 wiis. De doelen leine sa fier fan de praktyk, gewoan as yn in mingd houlik de heit gewoan
 dat men der mar net mear oan begûn. Mini-80 Frysk praat tsjin de bern en de mem Hollânsk,
 maal ien oere wyks moat der bestege wurde of oarsom. Krekt likegoed dat wy fan it
40 oan it Frysk, wêrmei’t dy taal likernôch op it dogma ‘ien steat ien taal’ ôf moatte, moatte
 nivo fan fakken as biology en ferkear telâne wy ek ôf fan de fêstrustke gedachte dat der yn
 kaam: ôfhinklik fan de motivaasje en ynset in gesin mar ien taal praat wurde kin.”

Nei in artikel fan Bonne Stienstra yn de Leeuwarder Courant fan 10 april 2004