| 1 | | Er woedt een storm over Nederland die | | | | daarop lopen we wel het risico het kind met het |
| | langzamerhand aanzwelt tot een orkaan. Deze | | | | badwater weg te gooien. Als we ons alléén |
| | storm heeft de naam Stress. Volgens de | | | | afvragen wanneer mensen negatieve stress |
| | berichten van de afgelopen tijd hangt een groot | | | | ervaren, hebben we te weinig oog voor de |
| | deel van de werkenden een burn-out boven het | | | | positieve werking van stress en kunnen we er |
| | hoofd. Die is het resultaat van een te hoge | | | | ook minder positief gebruik van maken. "Het |
| | mentale belasting, de tol van een drukke en | | | | manco van het stressonderzoek is dat er |
| | efficiënte samenleving. "Een kwart miljoen | | | | nauwelijks gevraagd is of mensen ook plezier |
| | werkenden voelt zich opgebrand," constateerde | | | | aan stress beleven", aldus Jan Snel, psycho- |
| | Elsevier vorige week. "Hoe voorkom je burn- | | | | fysioloog aan de Universiteit van Amsterdam en |
| | out?" vraagt Opzij zich deze maand af. Burn-out | | | | auteur van het boekje Genieten mag. "Positieve |
| | lijkt zo langzamerhand een ware volksziekte | | | | stress maakt mensen weerbaarder tegen |
| | geworden, het onvermijdelijke lot van de | | | | infecties, bevordert de gezondheid en geeft een |
| | ambitieuze, hardwerkende en zichzelf voorbij | | | | sterk gevoel van welbevinden. Het verhoogt de |
| | rennende professional. | | | | kwaliteit van het leven." Volgens Snel, tevens |
| 2 | | De cijfers liegen er niet om. Niet voor niets | | | | lid van een onderzoeksgroep die vindt dat er in |
| | begon een grote vakbond twee jaar geleden een | | | | de wetenschap te weinig aandacht is voor het |
| | grootscheeps stressoffensief onder het motto 'de | | | | thema 'plezier', is er te weinig bewuste aandacht |
| | stress te lijf'. Aanleiding was de publicatie van | | | | voor de alledaagse positieve dingen. "De leer- |
| | de resultaten van een aantal onderzoeken. | | | | boeken in de psychologie en de geneeskunde |
| | Nederland blijkt de hoogste werkdruk van | | | | zijn daar een illustratie van. Er staat niets in |
| | Europa te hebben. Zestig procent van de | | | | over plezier of geluk, het gaat alleen over de |
| | werknemers ervaart de werkdruk als te hoog. | | | | kommer en kwel van onze fysieke en mentale |
| | Een derde van de WAO-diagnoses blijkt | | | | gezondheid." |
| | psychische klachten te betreffen. Stewardessen, | | 9 | | De kommer-en-kwelbenadering in het |
| | journalisten, rechercheurs en organisatie- | | | | stressonderzoek verklaart waarom de relatie |
| | adviseurs spannen de kroon: negen op de tien | | | | tussen geluk en werkdruk zo weinig aandacht |
| | zeggen dat ze altijd onder hoge druk werken. | | | | krijgt. Dat sommige mensen baat hebben bij |
| | Ook managers hebben het zwaar: één op de drie | | | | werkdruk en juist daardoor tot prestaties komen, |
| | voelt zich vaak of vrijwel altijd te zwaar belast. | | | | is wel bekend, maar dringt niet door in het |
| 3 | | Zo beschouwd is werk een bron van ellende. | | | | stressbeleid, dat zich vooral op preventie en |
| | Wie uitsluitend de negatieve berichtgeving over | | | | bestrijding richt. Hoogopgeleiden bijvoorbeeld |
| | stress consumeert, moet wel tot de conclusie | | | | ervaren meer werkdruk dan laagopgeleiden, |
| | komen dat werkende mensen zichzelf massaal | | | | maar melden zich minder vaak ziek. Doordat zij |
| | aan het uitputten zijn. Wie nog niet 'jong & | | | | hun afwisselende werk zelf kunnen controleren, |
| | overspannen' is, loopt grote kans 'oud & | | | | hun tijd zelf kunnen indelen, pauzes kunnen |
| | opgebrand' te raken of krijgt op een leeftijd | | | | nemen wanneer ze dat willen, ervaren ze minder |
| | ergens daartussen een midlifecrisis. En wie zich | | | | negatieve stress. |
| | fit en lekker voelt, heeft waarschijnlijk de | | 10 | | Dit geldt voor de marketingmanager die een |
| | handen vol aan de opvang van slachtoffers uit | | | | presentatie moet voorbereiden, de organisatie- |
| | zijn omgeving, waardoor de negatieve stress- | | | | adviseur die gegevens verzamelt voor een |
| | spiraal op een andere manier in werking wordt | | | | offerte of de journalist die zijn artikel moet |
| | gezet. | | | | schrijven. Zolang ze zeggenschap hebben over |
| 4 | | De stressepidemie laat zich echter relativeren | | | | hun eigen tijd, verantwoordelijkheid kunnen |
| | met andere cijfers. Uit een recent onderzoek | | | | nemen voor hun eigen prestaties en daarin niet |
| | blijkt dat werkende Nederlanders uitermate | | | | afhankelijk zijn van anderen, is de negatieve |
| | tevreden zijn. Alleen Zwitsers en Denen zijn nog | | | | stress goed te beheersen. De dwang om binnen |
| | meer te spreken over hun werk. Een andere | | | | de deadline een prestatie te leveren, fungeert dan |
| | studie ondersteunt deze resultaten. Een over- | | | | juist als stimulans. "Onder druk ben ik scherper |
| | grote meerderheid, 82 procent, vindt dat werk | | | | en helderder, zodat ik goede beslissingen kan |
| | gelukkig maakt. Tweeverdieners vinden dat | | | | nemen", zegt een organisatieadviseur die veel |
| | vaker dan eenverdieners. En hoe hoger de | | | | met deadlines werkt. |
| | opleiding, hoe groter het geluk. | | 11 | | Anders is het voor de thuiszorgverpleegster |
| 5 | | Dat het land met de hoogste werkdruk in | | | | die tien minuten heeft om de ene bejaarde te |
| | Europa zo gelukkig is, lijkt tegenstrijdig, maar | | | | wassen voordat ze bij de volgende wordt |
| | dat is het niet. In ons taalgebruik is stress | | | | verwacht. Eigenlijk heeft ze geen tijd om een |
| | synoniem geworden met negatieve spanning, | | | | praatje te maken. Maar wat doet ze als een op |
| | met een te hoge belasting. We associëren stress | | | | sterven liggende patiënt haar aandacht vraagt? |
| | met ellende en verval, waardoor we over het | | | | Ze heeft niet de beschikking over haar eigen tijd |
| | hoofd zien dat het verschijnsel ook plezierige | | | | en kan evenmin de verantwoordelijkheid nemen |
| | kanten heeft. Stress en geluk kunnen heel goed | | | | om het werk op een andere manier uit te voeren. |
| | samengaan, want stress heeft twee kanten: een | | | | Zolang haar handelingsvrijheid beperkt is, is |
| | slechte, disstress (van het Latijnse dis, slecht), | | | | negatieve stress haar deel. |
| | en een goede, eustress (van het Griekse eu, | | 12 | | Stress kan zich in allerlei vormen en gradaties |
| | goed). | | | | voordoen en heeft ? afgezien van de |
| 6 | | Hoge werkdruk hoeft niet altijd tot negatieve | | | | persoonlijkheid ? vooral te maken met de mate |
| | stress te leiden. Die kan juist stimuleren tot | | | | van verantwoordelijkheid en autonomie. Het |
| | prestaties, kan een extra prikkel zijn om een | | | | voorkómen dat positieve stress overgaat in |
| | tandje bij te zetten. Zonder stress zouden we | | | | negatieve stress, lukt beter in een werkomgeving |
| | nergens zijn, stress is een voorwaarde om tot | | | | met veel vrijheid dan in een strak systeem. Het |
| | prestaties te komen, stimuleert, activeert, maakt | | | | plezier van de journalist die binnen de deadline |
| | alert, roept creatieve gedachten op. | | | | zijn verhaal afrondt, of de voldoening van de |
| 7 | | In zijn klassieke studie Stress uit de jaren | | | | manager die onder hoogspanning zijn team tot |
| | vijftig beschreef de Canadees Hans Selye die | | | | een prestatie brengt, is te vergelijken met de |
| | beide kanten al. Hij vergeleek stress met | | | | kick van de bungeejumper of de beheerste angst |
| | temperatuur. "De uitdrukking 'hij staat onder | | | | van de bergbeklimmer. In alle gevallen verkeert |
| | stress' is precies even zinloos als de uitdrukking | | | | het lichaam in een staat van opwinding en actie. |
| | 'hij heeft temperatuur'." Selye droeg zijn boek | | | | Alles staat op scherp. Of het nu op het werk of |
| | op "aan hen die weten te genieten van de stress | | | | in de vrije tijd gebeurt, de basisgedachte is |
| | van een gevuld leven". Volgens hem ondergaat | | | | dezelfde. Stress is positief zolang hij beheers- |
| | ons lichaam bij disstress en bij eustress vrijwel | | | | baar en controleerbaar is. |
| | dezelfde prikkels. "Stress hoort erbij, is de | | 13 | | Het onderscheid tussen positieve en negatieve |
| | zuurdesem van het leven", schrijft hij. "Iedere | | | | stress en de omstandigheden waaronder de |
| | emotie, iedere activiteit veroorzaakt stress. Het | | | | eerste vorm van werkdruk overgaat in de |
| | lichaam moet er echter wel goed mee overweg | | | | tweede, zouden veel meer aandacht moeten |
| | kunnen." Hoe duidelijk Selye zijn boodschap | | | | krijgen. Het wordt hoog tijd dat het stress- |
| | ook de wereld in zond, toch negeerden | | | | onderzoek zich meer richt op de organisatie van |
| | generaties onderzoekers na hem de positieve | | | | het werk. Dit zou ten goede komen aan degenen |
| | kant van stress vrijwel volledig. Begrijpelijk, | | | | die nu in hun werk weinig regelmogelijkheden |
| | want de schade en slijtage die het menselijk | | | | hebben en dus nauwelijks positieve stress |
| | lichaam oploopt als gevolg van negatieve stress, | | | | ervaren. De opbrengst daarvan zou niet alleen |
| | vormen natuurlijk een veel dwingender reden tot | | | | terugverdiend kunnen worden via de WAO- |
| | onderzoek. | | | | uitgaven en de ziektewet, maar ook in een |
| 8 | | Maar hoe ernstig en belangrijk die negatieve | | | | moeilijker in getallen uit te drukken grootheid: |
| | kanten ook zijn, door die eenzijdige gerichtheid | | | | menselijk geluk. |
