Background image

terug

Misdaad uit de anonimiteit

Misdaad uit de anonimiteit

1 Een jaar of twintig geleden alweer liet de   6 Meer aandacht voor de persoon dient niet
 politie de kijkers een spotje zien waarin enkele105 alleen tot een andere behandeling van de
 dieven op stelten en met aan hun handen delictpleger te leiden, maar zou ook een
 enorme witte, ballonachtige vingers, op zoek andere vorm van opsporing moeten inhouden.
5 naar buit, in een argeloze menigte lopen. Een De vaak als alternatief gepropageerde
 stem op de achtergrond houdt de kijkers voor criminaliteitsbestrijding in de vorm van
 dat permanente waakzaamheid geboden is,110 preventief fouilleren en een algemene
 want mensen met grijpgrage vingers zijn in identificatieplicht brengt het gevaar met zich
 werkelijkheid natuurlijk niet zo makkelijk te mee, dat de politie mensen die niets verkeerds
10 herkennen. doen, van zich vervreemdt. In België en
2 Ook vandaag de dag nog wordt criminaliteit Frankrijk heeft het veelvuldig vragen naar
 in politieke discussies over veiligheid bij voor-115 papieren van jongeren die op straat rond-
 keur voorgesteld als een anoniem gevaar. hangen, alleen maar bijgedragen aan de
 Niemand lijkt te weten wie de criminelen zijn polarisatie. Het invoeren van een legitimatie-
15 en wat hun achtergrond is. Politici hebben het plicht voor iedereen die ouder is dan 12 jaar,
 wel veel over onveiligheid, maar hebben leidt alleen maar tot nieuwe strafbare feiten en
 onvoldoende zicht op de daders. Dat staat een120 daarmee tot een verzwaring van het taken-
 goede aanpak in de weg. Neem de discussie pakket van politie en justitie.
 over het lage oplossingspercentage bij de7 Tegenover deze vormen van criminaliteits-
20 politie. De Nederlandse politie lost slechts bestrijding, die al te willekeurig en weinig
 vijftien procent van de misdrijven op. Voor het doeltreffend zijn, staat een meer persoons- of
 vertrouwen van de burger in de politie is dat125 wijkgerichte aanpak. De politie in Amsterdam
 niet bevorderlijk. De reactie van de politiek is werkt met zogenoemde buurtregisseurs.
 simpelweg dat er meer geld moet naar de Idealiter weet zo'n regisseur wat er speelt in
25 politie. De afgelopen jaren is dat geld er ook een wijk en wie er voor overlast zorgen. Deze
 gekomen en steeds weer menen politieke functionaris staat in contact met de jeugdhulp-
 partijen in de verkiezingstijd méér blauw op130 verlening en de leerplichtambtenaar, is ervan
 straat te moeten beloven. op de hoogte welke jongeren problemen
3 Maar het lage opsporingspercentage, dat hebben op school en wie een risicofactor
30 de roep om meer blauw lijkt te rechtvaardigen, vormt. De latente crimineel is niet langer
 is misleidend. Volgens Mariëtte Christophe, lid anoniem en op die manier wordt het mogelijk
 van de korpsleiding van de politie135 in een vroeg stadium in te grijpen. Als een van
 Amsterdam/Amstelland, werd er in het jaar die jongens wordt gepakt, krijgt hij niet langer
 2002 in Amsterdam 51000 keer een arrestatie de softe behandeling die gebruikelijk was bij
35 verricht. Daarbij ging het om 13000 mensen, iemand die voor de eerste keer in de fout gaat
 van wie de helft voor de eerste keer werd ? er wordt direct een passende straf opgelegd.
 gepakt. De andere helft bestond uit veel-8140 Veel burgers hebben heel goed in de gaten
 plegers die van de criminaliteit leven. Deze dat er in hun buurt iets niet pluis is. Zij weten
 criminelen plegen zo'n honderd misdrijven per vaak precies op welke plekken autoramen
40 maand. Zij hebben doorgaans veel meer op worden ingegooid, waar een drugspand is en
 hun kerfstok dan het misdrijf waarvoor ze in welk café gestolen goederen worden ver-
 worden gepakt. Natuurlijk kan de politie145 handeld. Bij gerichte criminaliteitsbestrijding
 proberen om ze ook andere misdaden te laten hoort ook het gebruikmaken van deze
 bekennen. Dat zou het oplossingspercentage informatie. Aan het structureel inventariseren
45 flink opschroeven. Maar de strafmaat loopt niet van klachten wordt nu nog veel te weinig
 op naarmate de dader meer bekent. "Zo'n man gedaan. De politie zou op haar beurt naar de
 weet zelf ook niet meer wat hij allemaal heeft150 burgers toe opener moeten zijn over haar
 gedaan. Veel misdaden worden dus niet activiteiten. Ze kan op internet laten zien wat
 officieel gekoppeld aan de veronderstelde er gebeurt met een aangifte, hen informeren
50 daders, maar er zijn maar weinig daders die over het aantal misdrijven dat in de wijk is
 nooit worden gepakt. We kunnen ervan gepleegd en het aantal mensen dat daarvoor
 uitgaan dat we de laatste twee jaar alle veel-155 is gepakt. Als misdaad een gezicht krijgt,
 plegers binnen hebben gehad en dat die ook verliest ze al veel van haar dreiging.
 veroordeeld zijn", zegt Christophe. Het per-9 En waarom zouden buurtbewoners niet
55 centage gestrafte daders is volgens haar wél mogen meepraten over de beleidskeuzes van
 hoog en van het massaal straffeloos kunnen politie en overheid? Gevoelens van onveilig-
 begaan van misdaden is geen sprake.160 heid hebben namelijk niet alleen te maken met
4 Het probleem van de criminaliteits- het aantal misdaden dat gepleegd wordt, maar
 bestrijding schuilt in andere factoren, bij- ook met de verloedering van de openbare
60 voorbeeld in wat er na de periode van straf ruimte waarin niemand de ander kent. Hoe
 met de dader gebeurt. De onveiligheid in de anoniemer een ruimte is, hoe minder de
 samenleving is zo bezien niet te wijten aan165 mensen zich op hun gemak voelen. Toezicht-
 een falen van de opsporing, maar aan een houders kunnen helpen het onbehagen in te
 tekortschieten van de reclassering. De oude dammen. Maar dat is niet de enige manier. De
65 maatschappelijke idealen over 'het beter stad Schiedam, bijvoorbeeld, wil alle mensen
 maken' van de misdadiger zijn ingeruild voor die op straat werken, inschakelen bij het
 een hardere houding. Mensen willen niet170 veiliger maken van een buurt. Schoonmakers,
 langer begrijpen waardoor iemand tot zijn straatvegers, bewakingspersoneel en
 daden komt. Begrijpen komt immers verdacht receptionistes worden aangemoedigd om
70 veel in de buurt van accepteren. Een slechte contact te leggen met burgers. Dat betekent
 jeugd geldt niet langer als excuus om te stelen dat vuilnismannen niet zo efficiënt mogelijk
 of te slaan. Medelijden is ingeruild voor een175 moeten doorjakkeren, maar ook best eens een
 oorlogsverklaring aan de hufters. De aanpak praatje mogen maken met buurtbewoners.
 die bij deze cynische houding hoort, is het Informatie of klachten die ze op deze manier
75 verzwaren van de straffen, het verhogen van horen, kunnen ze doorspelen aan een
 de pakkans en het uitbreiden van de bevoegde instantie, zoals de politie.
 bevoegdheden van de politie. Misdaad mag10180 Bij een meer persoonsgerichte aanpak stuit
 niet langer lonen. Zo wordt de crimineel de politie echter nog wel op enkele problemen.
 impliciet aangesproken als een homo Welke informatie mag allemaal over risico-
80 economicus. Als de pakkans en de strafmaat jongeren worden verzameld? Mag men van
 hoger worden, zal een berekenende iemand die formeel nergens van wordt
 misdadiger wel eieren voor zijn geld kiezen.185 verdacht, bijhouden in welke coffeeshop hij
 Maar een dwangmatige veelpleger, zo leert de vaak rondhangt? Mag je zomaar iemand
 ervaring, stelt zich niet op als een volgen die net uit de gevangenis is vrijgelaten
85 calculerende burger. en zijn straf heeft uitgezeten? Een dader-
5 Het wordt daarom tijd voor eerherstel van gerichte aanpak kan gemakkelijk leiden tot
 de oude heropvoedingsgedachte. Met de190 stereotypering van mensen met een bepaald
 regeling voor de strafrechtelijke opvang van uiterlijk of tot schending van de wettelijke
 verslaafden zijn we al een flink stuk op de regels met betrekking tot ieders privacy.
90 goede weg. Criminele verslaafden kunnen11 Toch verdient deze aanpak de voorkeur
 sinds kort tot twee jaar opgesloten worden om boven andere vormen van criminaliteits-
 gedwongen af te kicken. Waarom zouden voor195 preventie, zoals het willekeurig fouilleren op
 andere groepen gedetineerden niet vergelijk- straat van meestal onschuldige mensen en de
 bare plannen kunnen worden gelanceerd? Zou algemene legitimatieplicht. Zulke maatregelen
95 de strafmaat niet afhankelijk gemaakt kunnen lijken vooral bedoeld om de ontevreden
 worden van de initiatieven die een gedetineer- meerderheid van de Nederlandse burgers te
 de neemt om na zijn straf een ander leven te200 overtuigen van de daadkracht van de politie,
 leiden? Het succesvol afronden van een maar stimuleren echte criminelen nauwelijks
 opleiding zou bijvoorbeeld een reden voor om een ander leven te leiden. Een dader-
100 strafverlaging kunnen zijn. Het idee iedere gerichte aanpak biedt een alternatief met
 veroordeelde jongere een coach te geven, zoveel perspectief dat de wet er desnoods
 past eveneens in deze herwaardering van de205 voor zou moeten worden aangepast.
 heropvoeding.

naar: Pieter Hilhorst
uit: de Volkskrant, 18 januari 2003