1 | | | Ze heeft een mooie baan aan de hogeschool. | | | | | van de debutant is genoeg voor een |
| | | Administratief werk. Vooruit, de | | | | | etmaal media exposure. |
| | | functieomschrijving maakt misschien geen | | 6 | | | “Ik wil leven voor de essentie”, zei |
| | | verpletterende indruk tijdens de schoolreünie, | | | | | onlangs een ex-advocaat die nu een kleine, |
| 5 | | maar het is nuttig werk, geheel in overeenstemming |
| | 60 | |
spirituele uitgeverij runt. Leve de bevrijding |
| | | met haar opleiding. Ze maakt eerstejaarsstudenten, | | | | | van de advocaat! Leve de creatieve mens die de |
| | | op zoek naar antwoorden, wegwijs | | | | | weg terug naar de essentie heeft gevonden! |
| | | in het onderwijslabyrint. Nuttig en dankbaar | | 7 | | | Vanwaar al die hulde? In ieder van ons |
| | | werk. En nog goed betaald ook. Wat heeft | | | | | schuilt een kunstenaar, willen de creatieve |
| 10 | |
ze te klagen? Ze heeft heel veel te klagen. Want |
| | 65 | |
therapeuten en motivatiegoeroes ons doen geloven. |
| | | ze kan haar ei niet kwijt. Het is niet creatief | | | | | Een gevaarlijk dogma, want onrust en |
| | | genoeg, het werk. “Ik kan me niet uiten.” | | | | | mislukking liggen op de loer. Welke frustratie |
2 | | | Creativiteit, zelfactualisatie, de kans je te | | | | | is groter? Een weinig creatief beroep uitoefenen, |
| | | kunnen ontplooien - de nieuwe werknemer | | | | | of je karakter afpellen, op zoek naar de |
| 15 | |
berust allang niet meer in een betrekking die |
| | 70 | |
inspiratiebron, en vervolgens oog in oog staan |
| | | past bij zijn diploma’s en bewezen capaciteiten. | | | | | met je eigen saaie, inspiratieloze ik? |
| | | De lat wordt hoger gelegd, op zweefniveau, | | 8 | | | Uit de tijdbestedingsonderzoeken, uitgevoerd |
| | | want in de nieuwe werkomgeving wil de werknemer | | | | | door het Sociaal en Cultureel Planbureau |
| | | ‘zijn creatieve ik’ vinden, zijn emoties | | | | | (SCP), blijkt dat er in de populariteit van de |
| 20 | |
en fantasieën tot uiting kunnen brengen, van |
| | 75 | |
amateurkunst de afgelopen decennia nauwelijks |
| | | zijn werkend bestaan een kunstwerk maken. | | | | | verandering is gekomen. Nederland volgt massaal |
| | | ‘Iets met mensen doen’, dat lange tijd de verlanglijst | | | | | fotografie-, schrijf- en pottenbakcursussen. |
| | | van de sollicitant aanvoerde, is nu | | | | | Overdag leraar, maar ’s avonds zwoegen aan |
| | | vervangen door ‘lekker creatief bezig zijn, het | | | | | die veelbelovende debuutroman. Een miljoen |
| 25 | |
liefst in de media’. |
| | 80 | |
Nederlanders, volgens NIPO-onderzoek in |
3 | | | Nog nooit was het uitoefenen van een | | | | | 1997, werkt in zijn vrije tijd aan een manuscript, |
| | | creatief beroep zo populair en statusverhogend | | | | | filmscenario of dichtbundel; KreaDoe, |
| | | als in de huidige economie. Begrippen als temperament, | | | | | de grootste internationale hobbybeurs, trekt |
| | | inspiratie en vrolijke chaos worden | | | | |
jaarlijks honderdduizend bezoekers; zes |
| 30 | |
door de meest fantasieloze types gehanteerd |
| | 85 | | honderdduizend Nederlanders besteden meer |
| | | met een ernst alsof ze zojuist de laatste hand | | | | | dan een uur per week aan hun zanghobby; balletscholen |
| | | hebben gelegd aan een meesterwerk. | | | | | kunnen de toeloop amper verwerken |
4 | | | Vooral werkgevers van internetbedrijven | | | | | en iedere provinciestad beschikt over minstens |
| | | proberen hun medewerkers ervan te overtuigen | | | | | één tangosalon. |
| 35 | |
dat ze kunstenaars zijn, constateerde Andrew |
| 9 | 90 | | Volgens SCP-onderzoeker Jos de Haan, |
| | | Ross, econoom aan de New York University, | | | | | die gegevens bijhoudt over de kunstzinnige burger, |
| | | die onderzoek deed naar de arbeidsomstandigheden | | | | | is de Nederlander van oudsher een drukbezette |
| | | in de nieuwe economie. In hun boek | | | | | amateur-kunstenaar. Het ‘Bildungsideaal’, |
| | | Kunstenaars in de beleveniseconomie schetsen | | | | | het belang van een brede culturele ont |
| 40 | |
Joseph Pine en James Gilmore een economie |
| | 95 | | wikkeling, heeft altijd hoog aangeschreven gestaan. |
| | | waarin werk theater is en elke onderneming | | | | | De Haan: “De nadruk op creativiteit is |
| | | haar eigen podium creëert. | | | | | groter geworden. Vooral mensen uit de hogere |
5 | | | Ook in de media wordt de status van | | | | | beroepssectoren hebben de behoefte zich in |
| | | homo ludens, de spelende mens, verheerlijkt. | | | | | creativiteit te onderscheiden.” |
| 45 | |
Heroïsche verhalen over mensen die hun baan |
| 10 | 100 | | Tegelijkertijd stelt De Haan dat de jachtigheid |
| | | in de harde sector verruilden voor een creatief, | | | | | van het moderne leven niet erg bevorderlijk |
| | | ambachtelijk beroep als meubelmaker, edelsmid | | | | | is voor toewijding aan kunst. “De rust en |
| | | of schrijver, kunnen in de bladen rekenen | | | | | de concentratie die hiervoor nodig zijn, lijken te |
| | | op een buitenproportionele dosis aan sympathie | | | | | ontbreken. De cultureel-actieve is steeds vaker |
| 50 | |
en respect, alsof ze zich als martelaren hebben |
| | 105 | | een zappende omnivoor die aan meerdere |
| | | ontdaan van de ketenen van het moderne | | | | | activiteiten deelneemt, maar minder intensief.” |
| | | bestaan. Iedereen die maar enig blijk geeft van | | | | | Veel cursisten vervallen in het patroon van de |
| | | literaire of anderszins artistieke ambitie, wordt | | | | | hobby hopper: gisteren fotografie, morgen edelsmeden, |
| | | met alle egards ontvangen in nieuwsshow en | | | | | volgende week videomontage. Voor |
| 55 | |
praatprogramma. Het onbeduidende dichtbundeltje |
| | 110 | | wie zijn creatieve potentie niet al te serieus |
| | | neemt, is het een aangenaam en afwisselend | | |
165 |
| kunnen verrassen met haar bezoek. Maar te |
| | | tijdverdrijf. Maar de cursussen in de avonduren | | | | | vrezen valt, dat zij blind is voor deze raadgevingen. |
| | | worden ook bezocht door mensen die op zoek | | 5 | | | Originaliteit. Jezelf onderscheiden. Uniek |
| | | zijn naar een nieuwe levensvervulling. Voor | | | | | zijn. Over de ziekelijke angst van de westerling |
|
115 |
| hen kan de zoektocht pijnlijk zijn, want de kans |
| | | | voor herhaling en stagnatie deed de Vlaamse |
| | | op teleurstelling is groot. Ze leiden een rusteloos, | | |
170 |
| filosofe/publiciste Patricia de Martelaere onlangs |
| | | tweeslachtig bestaan: in de huidige baan | | | | | tijdens een symposium een verrassende |
| | | vinden ze geen voldoening meer en de ambitie | | | | | uitspraak: “Hoe beschaafder de cultuur, hoe |
| | | het leven een kunstzinnige draai te geven, gaat | | | | | groter de routine, en hoe groter de waarde die |
|
120 |
| gepaard met onwetendheid. Alsof die artistieke |
| | | | dus wordt gehecht aan originaliteit. Maar helaas |
| | | toekomst zo veelbelovend en meeslepend zou | | |
175 |
| wordt daarmee ook de neiging sterker het originele |
| | | zijn. | | | | | te laten ontaarden in routine.” Hiermee legt |
1 | | | ‘Iets in de media willen doen’ is het beste | | | | | De Martelaere de paradox van de kunstzinnige |
| | | voorbeeld. “Soms denk ik: ik ga gewoon doen | | | | | burger bloot: in zijn streven naar uniek-zijn is |
|
125 |
| wat jij doet. Lekker kiekjes maken, op reportage |
| | | | hij een saai kuddedier. |
| | | naar verre landen, een vrij en creatief beroep. | | 6 |
180 |
| Interessant is de vraag in hoeverre de |
| | | Héérlijk lijkt me dat.” De bevriende fotojournalist | | | | | economie door collectieve gevoelens van minderwaardigheid |
| | | windt zich allang niet meer op als hij | | | | | en het verkeerd benutten van |
| | | met deze stompzinnigheid wordt geconfron |
| | | | aanleg en vaardigheden van de werknemers |
|
130 |
| teerd. Iedere week meldt zich wel een kennis | | | | | wordt ondermijnd. Illustratief is de situatie bij |
| | | van hem die het om wat voor reden dan ook | | |
185 |
| de banken, die op service en persoonlijk contact |
| | | niet meer ziet zitten in accountancy, advocatuur | | | | | hebben bezuinigd. De man die ooit als baliemedewerker |
| | | of onderwijs, en in zijn vrije tijd wel een aardige | | | | | begon omdat hij het leuk en uitdagend |
| | | foto maakt. | | | | | vond ‘iets met mensen te doen’, zit |
2 |
135 |
|
Moet de fotograaf zijn kennissen duidelijk |
| | | | straks ergens op de vijfde verdieping achter een |
| | | maken dat er meer bij komt kijken? Om wat | | |
190 |
| terminal: geen vonkje betrokkenheid meer te |
| | | te noemen: talent, opleiding, werkervaring, het | | | | | bekennen. Niet verwonderlijk dat de baliemedewerker |
| | | opbouwen van een netwerk, een stijl, techniek, | | | | | al zijn positieve energie en gedachten |
| | |
durf en doorzettingsvermogen? Verspilde moei |
| | | | bewaart voor na werktijd, als hij het manuscript |
|
140 |
| te, want de artistieke drang is hardnekkig en de | | | | |
van zijn debuutroman weer ter hand neemt. |
| | | zelfoverschatting groot. | | 7 |
195 |
| Hoeveel creatieve beroepen kan een |
3 | | | Dat-kan-ík-ook, die overtuiging manifesteert | | | | | westerse economie verdragen? “Het komt overeen |
| | | zich in de Nederlandse cultuur. Met de | | | | | met het aantal artiesten dat je in een gezelschap |
| | | jaarlijkse vrijmarkt tijdens Koninginnedag als | | | | | kunt verdragen”, zegt cultuureconoom |
|
145 |
| dieptepunt. Met een volk dat massaal de openlucht |
| | | |
Arjo Klamer. “Ik schat één op tien.” Volgens |
| | | opzoekt om op aanstellerige wijze zijn | | |
200 |
| Klamer geeft de creativiteitshype de leegte van |
| | | halftalenten te tonen. In welk ander beschaafd | | | | | nu aan. “Met hoeveel geld je verdient, heb je |
| | | land durft men zich zo te kijk te zetten? | | | | | geen goed verhaal meer. Dus zijn we druk |
| | | Vrijmarkt volksvermaak? De schaamteloosheid | | | | | bezig ons leven te vullen met verre reizen en |
|
150 |
| en de zelfoverschatting duiden eerder op een |
| | | |
schildercursussen. Het is een wanhopig zoeken |
| | | gebrek aan respect voor de echte kunstenaars. | | |
205 |
| dat je vooral in de zakelijke wereld aantreft.” |
4 | | | Het gemene van het creatieve monster is | | 8 | | | Het grappige is: in de creatieve wereld |
| | | dat de artistieke drang veelal meer wordt ingegeven | | | | | treft men juist verzakelijking en verharding aan. |
| | | door minderwaardigheidsgevoelens dan | | | | | In de theater- en reclamewereld heerst vaak een |
|
155 |
| door aanleg en noodzaak. De administratrice bij |
| | | | strenge discipline. Dat moet ook wel, want |
| | | de hogeschool zou meer voldoening in haar | | | 210 |
| anders leidt de creativiteit tot niets. Anderzijds |
| | | werk vinden als ze zich niet zo liet opjutten | | | | | zie je dat in de aloude harde sector de creatieve |
| | | door het in de media gepresenteerde ideaalbeeld | | | | | taal haar intrede doet. Men spreekt er van regie, |
| | | van de vrijgevochten, creatieve mens. Ze zou | | | | | scenario’s en spiritualiteit. Het is een |
|
160 |
| zelfs alle creativiteit die in haar sluimert kunnen |
| | | | romantisch verlangen, maar in de praktijk |
| | | aanwenden om in haar huidige werk te | | |
215 |
| kunnen mensen en bedrijven maar moeilijk |
| | | excelleren - en kunst aan geoefende kunstenaars | | | | | overweg met creativiteit. Creativiteit is een |
| | | te laten. Zij zou beter ’s avonds het noodlijdende | | | | | illusie die we onszelf aanpraten. |
| | | professionele theatergezelschap eens
| | |
|
|
|
|
|
naar: Tijn Sadée
uit: de Volkskrant, 6 januari 2001 |