Background image

terug

De multitasker als informatiejager

De multitasker als informatiejager

 (1) Als we een door Yahoo!1)   140 van de meer dan een miljard
 uitgevoerd onderzoek mogen geloven, webpagina’s op het internet, besteden
 moeten we het idee van de 24-uurs we nu uit aan de computer. Dat vraagt
 economie binnenkort loslaten. Volgens weer om nieuwe mediavaardigheden
5 dat onderzoek zien Amerikanen en opent de weg tot multitasken.
 namelijk kans om, dankzij multitasken,145 (8) Sommige vormen van multitasken
 ruim 43 uur aan activiteiten in één dag gaan ons tamelijk goed af. Motorische
 van 24 uur te persen. Multitasken blijkt activiteiten, zoals lopen, fietsen of
 vooral populair bij de jongste autorijden, doen we grotendeels op
10 generatie, die met de computer is onze ‘automatische piloot’, zodat we
 opgegroeid. Als jongeren op de pc aan150 ondertussen naar muziek kunnen
 het werk zijn, denken ze van alles luisteren of een gesprek kunnen
 tegelijk te kunnen doen: een werkstuk voeren. We zijn bovendien redelijk
 typen, de benodigde informatie bij goed in staat om verschillende
15 elkaar googelen, via MSN overleggen informatiestromen gelijktijdig te
 met klasgenoten en daarbij natuurlijk155 verwerken als deze verschillende
 terloops wijzen op dat leuke filmpje op zintuigen aanspreken. Het wordt
 YouTube. Winamp speelt de moeilijker als we dingen willen
 gedownloade mp3’tjes af en een combineren waar hetzelfde type
20 geluidssignaal meldt dat er zojuist zes aandacht voor nodig is, zoals tege-
 e-mailtjes zijn binnengekomen.160 lijkertijd e-mailen, chatten en bellen.
 Intussen staat de stroom sms’jes niet Multitasken komt dan neer op het
 stil, wat blijkt uit de geinige ringtone voortdurend switchen tussen ver-
 die om de paar minuten opklinkt uit het schillende taken. Dat is echter minder
25 mobieltje naast het toetsenbord. efficiënt en effectief dan het na elkaar
 (2) De mogelijkheden en gunstige165 uitvoeren van de afzonderlijke taken.
 effecten van multitasken staan de (9) Over het verband tussen ADHD en
 laatste tijd nogal ter discussie. de moderne stortvloed aan informatie
 Onlangs betoogde Marjoleine de Vos blijft veel onduidelijk. Uit een onder-
30 in NRC Handelsblad2) dat wie veel zoek van psychologen van de
 tegelijk probeert te doen, uiteindelijk170 universiteit van Victoria is gebleken dat
 niets goed doet. Zij staat daarin niet vooral kinderen met ADHD problemen
 alleen. Veel opvoeders klagen over de hebben met multitasken en in het
 nadelige invloed van het multitasken: bijzonder met plannen en het overzicht
35 de jeugd van vandaag leest niet meer houden op verschillende taken. Maar
 aandachtig en kan zich niet meer175 dat beantwoordt niet de vraag wat
 langdurig concentreren op een deze stoornis veroorzaakt en waarom
 specifieke taak, wat onder meer ten deze tegenwoordig zo vaak wordt
 koste gaat van het leren. Multitasken gediagnosticeerd.
40 zou ook stress en burn-outs (10) Is dat laatste het geval omdat
 bevorderen en in 1999 opperde de180 ADHD een etiket is dat op allerlei
 American Academy of Pediatrics dat er ondefinieerbare klachten kan worden
 mogelijk een verband bestaat tussen geplakt? Of is die toename van ADHD-
 multitasken en de spectaculaire diagnoses te wijten aan het feit dat de
45 opmars van stoornissen onder hoeveelheid te verwerken informatie
 jongeren, zoals ADHD3). Latere onder-185 zodanig is toegenomen, dat de
 zoeken suggereerden zelfs dat er een zwakkere informatieverwerkers nu
 verband is met het chronische eerder dan voorheen tekortschieten?
 vermoeidheidssyndroom en bepaalde Ander onderzoek suggereert dat
50 autistische ontwikkelingsstoornissen. omgevingsfactoren een rol spelen.
 Maar wat is nu eigenlijk het probleem?190 Hoewel tot op de dag van vandaag niet
 En is het werkelijk zo erg? is aangetoond dat intensief gebruik
 (3) De problemen en ziekten die met van computers ADHD – en aan-
 multitasken in verband worden verwante stoornissen zoals ADD6) –
55 gebracht, kunnen worden beschouwd veroorzaakt, is het wel duidelijk dat
 als stoornissen in informatie-195 intensief gebruik van deze media het
 verwerking. Elk organisme is te probleem kan vergroten. Vaak
 beschouwen als een informatie- computerspelletjes spelen zorgt voor
 verwerkend systeem. DNA-moleculen, minder activiteit in die hersengebieden
60 cellen, organen, individuen en groepen waar aandacht, planning en controle
 dienen, om te overleven, grote200 gelokaliseerd zijn. Ten slotte
 hoeveelheden informatie te verwerken. concluderen sommige onderzoekers
 Op alle niveaus geldt dat een tekort of dat de problemen bij hun proef-
 een teveel daaraan tot ernstige personen niet worden veroorzaakt
65 problemen leidt. Als een bepaald doordat ze minder informatie opslaan,
 maximum wordt overschreden of als205 maar juist meer. Ze zijn niet in staat
 de informatie onder het minimum zakt, voldoende te filteren.
 dan ontstaat eerst chaotisch gedrag en (11) Het is echter verkeerd om multi-
 vervolgens lukt het niet meer om tasken alleen als een probleem te zien.
70 informatie op te nemen. Verschillende vormen zijn immers
 (4) De hoeveelheid data die we tegen-210 zowel effectief als efficiënt en voor
 woordig over ons heen krijgen, is veel mensen – jongeren in het
 overweldigend. De Volkskrant op bijzonder – is het een goed werkende
 zaterdag bevat evenveel leesvoer als strategie om informatieoverlast te
75 een zeventiende-eeuwer in zijn gehele overwinnen. Zelfs als het niet goed
 leven voorgeschoteld kreeg. Het is niet215 werkt, kunnen er voordelen aan multi-
 verwonderlijk dat het moeilijk is om dat tasken verbonden zijn. Voor sommige
 allemaal te verwerken en dat informa- mensen is het regelmatig switchen
 tiestress en burn-outs toenemen. tussen taken een manier om steeds
80 (5) Gelukkig zijn we niet machteloos opnieuw een beetje adrenaline aan te
 overgeleverd aan de informatiestroom,220 maken. Zo kunnen ze energiek en fris
 maar kennen we aardig wat strate- blijven. In de Verenigde Staten is zelfs
 gieën om de overlast te lijf te gaan. een beweging actief die ijvert voor de
 Een van de meest doeltreffende is je emancipatie van de hyperactieve
85 voor korte of langere tijd af te sluiten, mens. Een (hyper)actieve voorvechter
 bijvoorbeeld door regelmatig te225 van deze beweging is Thom Hartmann,
 pauzeren. Een tweede strategie auteur van onder andere het boek
 bestaat eruit bij te veel informatie een Attention Deficit Disorder: A Different
 aantal taken even op te schorten, in de Perception. Hartmann stelt dat we
90 hoop dat de druk minder zal worden. ADD niet moeten beschouwen als een
 Wat ook goed werkt, is informatie te230 ziekte, maar als een geschenk. Hij
 filteren; we kunnen er bijvoorbeeld wijst er bijvoorbeeld op dat veel
 voor kiezen bij een zoekopdracht op creatieve geesten zoals Edison en
 het internet alleen recente gegevens te Einstein ADD hadden. Wat de
95 vragen. Ook in het alledaagse leven gezonde’ mens ziet als ongeconcen-
 passen we deze strategie voortdurend235 treerd, is in feite creatieve chaos: “I’m
 toe, bijvoorbeeld wanneer we ons in not Attention Deficit, you’re just
 gezelschap concentreren op onze boring!”7)
 gesprekspartner en de andere (12) Hartmann grijpt in zijn boek terug
100 gesprekken om ons heen wegfilteren. op een verklaring vanuit de evolutie.
 Multitasken past in dit rijtje strategieën:240 Mensen met ADD zijn volgens hem
 als het aantal taken te groot wordt, eigenlijk jagers in een boerenwereld.
 kunnen we proberen er enkele tegelijk De overgang van jager-verzamelaar
 uit te voeren. naar boer bracht een ander soort
105 (6) Informatieoverlast is overigens niet aandacht met zich mee. Wie jaagt,
 typerend voor onze tijd; het is een245 heeft gedurende zeer korte perioden
 probleem van alle tijden. Zo’n tien- een ‘hyperscherpe’ concentratie nodig
 duizend jaar geleden, in de Nieuwe om op die manier zijn prooi te vangen.
 Steentijd, voltrok zich in het Midden- Boeren moeten daarentegen doelen
110 Oosten de overgang van een jagers- voor de lange termijn stellen: wie land
 verzamelaarscultuur naar een250 inzaait, moet ver vooruit plannen
 agrarische samenleving. Terwijl eerst maken. Sinds de Nieuwe Steentijd is
 in kleine nomadische gemeenschap- het belangrijkste mensentype altijd de
 pen werd rondgereisd, werden nu boer geweest. De huidige ADD’er lijkt
115 nederzettingen gesticht, waarin veel met zijn korte concentratieboog eerder
 grotere groepen gingen samenleven.255 op de jager-verzamelaar. Toch is er
 Deze ontwikkeling staat aan het begin misschien wel hoop voor hem. Wie
 van een hele reeks nieuwe techno- weet maken we momenteel een
 logieën, die leidde tot fikse informatie- nieuwe verandering door, waarvoor de
120 overlast. Dat vroeg om nieuwe taal- jager met zijn korte-termijn-aandacht
 vaardigheden en het is daarom niet260 beter is uitgerust.
 verwonderlijk dat toen het schrijven tot (13) De in de wereld van de boeren
 ontwikkeling kwam. verdwaalde jagers zouden hierdoor wel
 (7) Dankzij het schrift hoefde je niet eens van een achterstandssituatie in
125 alles zelf te onthouden en kon je je de voorhoede terecht kunnen komen.
 aandacht op meerdere dingen tegelijk265 Het zou best zo kunnen zijn dat
 richten. Daar waren wel nieuwe ADD’ers niet gekweld worden door een
 communicatievaardigheden voor stoornis, maar dat zij juist gezegend
 nodig. Tot groot verdriet van filosofen zijn met een nieuw soort intelligentie.
130 als Plato4) ging de invoering van het (14) Zoals de jagers in de Nieuwe
 geschreven woord steeds meer ten270 Steentijd zich moesten aanpassen aan
 koste van het vermogen te onthouden het nieuwe medium van het schrift, zo
 wat je had gehoord. In de huidige zullen de hedendaagse ‘boeren’ zich
 informatiesamenleving – die we door moeten aanpassen aan de jachtige
135 de overmaat aan silicium5) de Nieuwste wereld van de computer. Het lijkt tijd
 Steentijd zouden kunnen noemen –275 voor verandering. Laten de informatie-
 lijkt zich een vergelijkbare ontwikkeling boeren onder ons maar uitkijken. De
 voor te doen. Activiteiten die mentaal toekomst is aan de ‘Homo Zappens’,
 inspannend zijn, zoals het doorzoeken de multitaskende informatiejager.

naar: Jos de Mul, De multitasker als informatiejager
uit: de Volkskrant, 15 november 2008

noot 1 Yahoo!: een zoekmachine op internet. Dit is een website die vele honderdduizenden verwijzingen (hyperlinks) naar andere websites bevat.
noot 2 Marjoleine de Vos, ‘Het ideaal van deze tijd is chaotisch gerommel’, NRC Handelsblad, 6 september 2008.
noot 3 ADHD: Attention Deficit/Hyperactivity Disorder, oftewel een concentratieprobleem/hyperactiviteitstoornis.
Een ADHD’er kan de aandacht niet lang bij één ding houden, waardoor hij wordt overspoeld door te veel prikkels, hetgeen leidt tot gebrek aan concentratie en lichamelijke en innerlijke onrust.
noot 4 Plato: Grieks filosoof en schrijver (geboren omstreeks 347 v.Chr. te Athene) die behoort tot de meest invloedrijke denkers in de westerse filosofie.
noot 5 Silicium: kiezelsteen, hier: grondstof waarmee chips voor computers worden vervaardigd.
noot 6 ADD: Attention Deficit Disorder, een vorm van ADHD waarbij de hyperactiviteit ontbreekt. Een belangrijk kenmerk is gebrek aan concentratie.
noot 7 “Ik heb geen gebrek aan concentratie, jij bent gewoon saai!”