Examentrainers

		Hoera! Een nieuw klimaat
1			Zou je het erg vinden als de winters			145		deringen op flora en fauna is al veel
			voortaan milder worden? Minder koud,					gezegd en geschreven. Soorten
			minder guur? Zou je het ook erg					zouden vertrekken uit Nederland of
			vinden als het voortaan een graad of					zelfs uitsterven. Uitheemse dier- en
	5		twee, drie warmer zou worden, zodat					plantensoorten, mét bijbehorende
			je wat vaker in de tuin kunt zitten?			150		ziekten, zouden ons land overnemen.
			Dikke kans dat je beide vragen					Als Nederland warmer wordt, schuift
			ontkennend beantwoordt. In dat geval					de noordgrens van het leefgebied van
			kun je goed leven met twee belangrijke					zuidelijk levende soorten naar hogere
	10		effecten die de wereldwijde klimaat-					breedtegraden. Anders gezegd: Neder-
			verandering in Nederland gaat hebben.			155		land wordt aantrekkelijker voor soorten
			Tegen enkele andere verwachte					die ons land eerst nog te koud vonden.
			gevolgen kun je je eenvoudig					Inheemse soorten die het te warm
			wapenen. Meer regen in de winter?					vinden worden, zullen óf noordwaarts
	15		Neem een paraplu mee. Hevige storm?					vluchten óf uitsterven. Die volksver-
			Blijf lekker thuis. Hittegolf? Zet gewoon			160		huizing is al een poos aan de gang en
			de airconditioning aan.					zal verder doorzetten.
2			Dit is wel zo’n beetje wat de		7			Het is nog niet precies te zeggen
			gemiddelde Nederlander gaat merken					hoe de nieuwe natuur eruit gaat zien.
	20		van het grootste mondiale probleem					Er zullen bijvoorbeeld meer vlinders en
			van de 21ste eeuw, zoals de klimaat-			165		muurhagedissen onze kant op komen,
			verandering al door talloze politici en					maar de velduil en de bonte vliegen-
			wetenschappers is genoemd. Voor					vanger zullen onze streken langzamer-
			grote delen van de wereld is die kwali-					hand verlaten. Het is nauwelijks
	25		ficatie overigens terecht, want het is					mogelijk de onderlinge waarde van
			niet fijn om de komende decennia in			170		immigranten en emigranten te verge
			bijvoorbeeld Bangladesh met zijn					-lijken. Zeker is dat we in de Neder-
			overstromingen en cyclonen te wonen.					landse natuur vaker zullen worden
			In Nederland gaan we de dans echter					verrast door een onbekende plant of
	30		aardig ontspringen. We gaan de ter-					een onbekend beest. Daar kan de
			rassen, de boulevards en het strand			175		argeloze zondagswandelaar geen
			op, we gaan zeilen en surfen. Het					problemen mee hebben.
			toerisme naar zuidelijker landen zal		8			De landbouw heeft naar verwach-
			afnemen, want in het verdrogende					ting weinig te vrezen van de klimaat-
	35		Zuid-Europa wordt de hitte werkelijk					verandering. Het groeiseizoen wordt
			ondraaglijk. We gaan lekker weg in			180		langer, het wordt warmer én er komt
			eigen land en meer toeristen van					meer kooldioxide in de lucht; dat zijn
			buiten zullen Nederland ontdekken. De					allemaal voorwaarden voor een
			nieuwe boulevards van Europa liggen					productievere oogst. Door de warmte
	40		in de Lage Landen. Scheveningen					hebben boeren met onder meer maïs,
			wordt ‘Costa del Haag’. Goed, dat			185		suikerbieten en wintertarwe een
			laatste is wat overdreven, maar					grotere opbrengst en groeien de
			volgens een recent rapport van het					kansen voor de Nederlandse wijn-
			Milieu- en Natuurplanbureau¹ gaat ons					boeren. Landbouwgronden zullen wel
	45		toekomstige klimaat in de zomer lijken					lijden onder dagen met extreem weer
			op dat van de westkust van Frankrijk			190		en onder perioden van droogte en
			rond Bordeaux. In hetzelfde rapport					natheid, maar het is zeer de vraag of
			worden de toekomstige Nederlandse					dat rampzalig wordt. Het Milieu- en
			winters met die van het huidige Noord-					Natuurplanbureau stelt dat de effecten
	50		Italië vergeleken. Verder laten vier					van klimaatverandering op de land-
			ministeries in een gezamenlijk opge-			195		bouw in Nederland gering zijn, verge-
			stelde beleidsnotitie weten dat een					leken met die van het toekomstige
			toename van warme dagen een posi-					Europese landbouwbeleid. Geringere
			tieve invloed zal hebben op de					opbrengsten door droge periodes
	55		gezondheid en het welbevinden van de					worden vaak gecompenseerd door
			Nederlanders. Al Gore²? Wie was dat			200		hogere prijzen. Dat betekent dat
			ook alweer? We kunnen er niet meer					extreem weer een beperkt effect heeft
			omheen: Nederland wordt voor de					op het economische succes van de
			gewone burger een aangenamer land					sector. Valt de oogst écht tegen, dan
	60		dankzij de klimaatverandering.					kan Nederland voldoende importeren
3			Je hoort bijna nooit dat er nog iets			205		om de schappen in de supermarkt
			wenselijks voortkomt uit het veran-					gevuld te houden.
			derende klimaat. Veel vaker hoor je		9			Dat brengt ons op een andere spin-
			over de rampspoed die ons staat te					off van het huidige klimaatdenken: de
	65		wachten: de zeespiegel voor de Neder-					Nederlandse handel zou wel eens flink
			landse kust stijgt, zout kwelwater			210		voordeel kunnen hebben van het
			sijpelt onder de dijken door en rivieren					onvermogen van andere landen om
			overstromen. Onze gezondheid, natuur					hun zaakjes op orde te krijgen. Neder-
			en landbouw zullen ernstig worden					landse kennis kan worden verkocht,
	70		geschaad. Dat mag allemaal zo zijn,					zoals ook al gebeurde na de ramp met
			maar de gewone Nederlandse burger			215		orkaan Katrina in New Orleans. Neder-
			zal daar in zijn dagelijks leven niets					landse waterbouwers gaan vermoede-
			van merken. Die zal simpelweg meer					lijk een gouden toekomst tegemoet.
			dagen per jaar in korte mouwen bij de					Als ze in eigen land klaar zijn, kunnen
	75		barbecue staan. Intussen worden					ze direct door naar zwaarder getroffen
			rondom hem de dijken verhoogd en zal			220		buitenlanden. “De kennis die wordt
			een beperkt aantal mensen moeten					opgedaan (…) zou een belangrijk
			verhuizen om het hoofd boven het					exportartikel kunnen worden,”
			water te houden. Slim waterbeheer					schreven de gezamenlijke klimaat-
	80		zorgt voor een doeltreffende afvoer					instituten vorig jaar in hun rapport ‘De
			van rivierwater en er komen meer			225		staat van het klimaat’.
			gebieden waar overtollig rivierwater		10			Het veranderende klimaat
			naartoe wordt geloodst. Dat is ver-					veroorzaakt heus niet alleen ellende,
			velend voor de betrokkenen, maar geen					het biedt ook kansen. Het lijkt soms
	85		nationale ramp. Wie nu nog willens en					bijna een taboe om het onderwerp
			wetens in de afvoerputjes van Neder-			230		vanuit die invalshoek te bezien. In
			land gaat wonen, moet niet doen alsof					Nederland gaan gelukkig steeds meer
			hij nergens van wist. Al met al zijn veel					stemmen op om de klimaatverandering
			negatieve gevolgen van de klimaat-					niet uitsluitend als een continue drei-
	90		verandering in ons kleine land prima te					ging te zien. Kort geleden bracht de
			ontlopen. Met een paar graden erbij			235		VROM-raad een rapport uit met de titel
			wordt Nederland dus een prettiger land					‘De hype voorbij’. Daarin wordt gepleit
			om te vertoeven.					voor een omslag in het denken over
4			Gebeurt er verder nog wat met					het adaptatiebeleid. Adaptatie is het
	95		ons? Er zijn geen eenduidige aan-					sleutelwoord: we moeten ons bij het
			wijzingen dat we aan gezondheid gaan			240		maken van nieuwe plannen simpelweg
			inleveren, zoals wel eens wordt					aanpassen aan een veranderend
			beweerd. De kans op hittegolven					klimaat. Uitsluitend ertegen strijden
			neemt weliswaar toe, en daarmee het					door bijvoorbeeld onze kooldioxide-
	100		aantal slachtoffers – veelal ouderen –					uitstoot te verminderen is niet genoeg.
			ten gevolge van de warmte. Maar met			245		Adaptatie is overigens geen capitu-
			betrekkelijk eenvoudige ingrepen,					latie, oordeelde de Wetenschappelijke
			zoals plaatsing van airconditioning in					Raad voor het Regeringsbeleid
			verzorgings- en verpleeghuizen, is dat					onlangs. “Aanpassing aan een veran-
	105		deels te verhelpen. Tegenover de					derend klimaat vermindert of voorkomt
			extra doden door de hitte staat een			250		latere schade. Dat is geen nederlaag,
			afname van de ‘oversterfte’ in de					maar juist aantrekkelijk. De vruchten
			winters. Die worden namelijk milder.					van de lokale inspanning worden
			De statistieken wijzen uit dat in januari					immers ook lokaal genoten, terwijl dat
	110		en februari tien procent meer mensen					bij emissiereductie³ slechts in zeer
			doodgaat dan in juli en augustus. In de			255		geringe mate het geval is.”
			kou wordt het hart- en vaatstelsel		11			Dergelijke relativerende uitspra-
			zwaarder belast en is er een grotere					ken dragen natuurlijk niet bij aan de
			kans op ademhalingsinfecties. Ook					‘sense of urgency’ die Al Gore en zijn
	115		griepgolven doen zich in de regel voor					aanhang willen meegeven aan het
			wanneer het kouder wordt. Als de			260		klimaatprobleem. We zouden zomaar
			voortekenen niet bedriegen, worden					de indruk kunnen krijgen dat het alle-
			dat er dus minder. Wie weet zijn er					maal wel zal meevallen. Toch lijkt het
			straks meer mensen die langer in					er sterk op dat dit het geval is –
	120		leven blijven dankzij de milde winters					althans bij ons. In Nederland zullen
			dan mensen die voortijdig overlijden			265		burgers weliswaar incidenteel onge-
			door de hete zomers.					mak beleven, maar daartegenover
5			De verwachting is wel dat meer					staat een klimaat waarvan ons volk
			mensen last gaan krijgen van astma en					van onverbeterlijke weermopperaars
	125		allergieën wanneer het gemiddeld					alleen maar kan dromen. Onze
			warmer wordt en het pollenseizoen			270		gezondheid, natuur en landbouw
			langer gaat duren. Ook waren er					worden in hoge mate gespaard en we
			geruchten dat de malariamug naar					kunnen er nog geld aan verdienen ook.
			Nederland zou oprukken en de kans		12			Het belang van energiebesparing
	130		op waterverontreiniging door blauwalg					en terugdringing van kooldioxide-
			en besmetting met de ziekte van Lyme			275		uitstoot blijft natuurlijk groot. De wereld
			door teken zou toenemen. Maar hoe-					is immers groter dan Nederland. Die
			veel groter de kans op dit alles nu					maatregelen kunnen eigenlijk onder de
			werkelijk wordt, weet niemand. Het					noemer ‘ontwikkelingshulp’ worden
	135		Milieu- en Natuurplanbureau komt tot					geschaard, omdat de échte gevolgen
			de slotsom dat de omvang van klimaat-			280		van de klimaatverandering vooral voel-
			effecten op de gezondheid waarschijn-					baar zijn in de armste landen. In
			lijk niet heel erg groot is en andere					Nederland gaan we een opbloei van
			factoren een veel grotere invloed					het buitenleven meemaken. We trek-
	140		hebben. Nederland wordt aangenamer					ken massaal naar het verkoelende
			en niet ongezonder.			285		water, met de trein natuurlijk – dan
6			Gaat de Nederlandse natuur dan					doen we de rest van de wereld ook
			misschien achteruit? Over de					een pleziertje.
			mogelijke effecten van klimaatveran-

naar: Mark Traa
uit: HP/de Tijd, 6 juli 2007

noot 1 Milieu- en Natuurplanbureau: instituut dat de regering adviseert inzake milieu- en natuurvraagstukken
noot 2 Al Gore is een Amerikaans politicus die in 2007 met de Nobelprijs voor de Vrede werd onderscheiden voor zijn succesvolle campagne om snel iets te doen aan de ernstige gevolgen van de klimaatverandering.
noot 3 emissiereductie: vermindering van uitstoot van broeikasgassen'