Examentrainers

Wetenschappers proberen erachter te komen hoe miljarden jaren geleden leven is ontstaan.
Onderstaande tekst gaat over onderzoek naar de mogelijke rol die hete diepzeebronnen hierbij hebben gehad.

Ziedende diepzeebron brouwt levenselixer

1		Hete diepzeebronnen smeden stoom en stikstof om tot 1 ammoniak, essentieel
2		voor leven op aarde. Zo ging het jaren geleden ook, denken onderzoekers die
3		het proces in het lab nabootsen.
4		In heetwaterbronnen op de oceaanbodem spelen zich nog steeds reacties af die
5		mogelijk een rol hebben gespeeld bij het ontstaan van leven op aarde, miljarden
6		jaren geleden.
7		Bij extreem hoge druk en temperatuur op die diepten reageert stikstofgas namelijk
8		met waterdamp. Daarbij wordt ammoniak gevormd. Ammoniak is een van de
9		reactiecomponenten voor de vorming van aminozuren, de bouwstenen voor
10		eiwitten.
11		Dat ammoniak kan worden gevormd onder de barre omstandigheden die heersen
12		op de oceaanbodem is gebleken bij proeven in het geofysisch laboratorium in
13		Washington, waar men in staat is deze omstandigheden na te bootsen.
14		Amerikaanse onderzoekers gebruikten bij hun experimenten gouden kokertjes die
15		met enorme kracht in elkaar werden gedrukt.
16		In deze kokertjes deden ze stikstofgas (of stikstofoxiden) en water; ze stopten er
17		tevens basalt uit de aardkorst bij. Daarin zitten diverse ijzerhoudende verbindingen
18		in de vorm van oxiden en sulfiden. IJzerhoudende verbindingen katalyseren de
19		reactie tussen stikstof of stikstofverbindingen en water.
20		Uit het Amerikaanse onderzoek blijkt dat ammoniak wordt gevormd bij 300 tot
21		800 °C en een druk van één tot vier miljoen atmosfeer, vergelijkbaar met de
22		condities in de buurt van onderzeese geisers. Afhankelijk van de druk en
23		temperatuur wordt bij gebruik van basalt maximaal 17 procent van het stikstofgas in
24		het gouden kokertje in ammoniak omgezet.
25		Wanneer blijkt dat zich voorlopers van leven vormen onder extreme
26		omstandigheden roept dat mogelijk nieuwe inzichten op over het ontstaan van leven
27		op aarde.
28		De vorming van ammoniak is een stap in die richting. Net als de vondst enige tijd
29		geleden van enkele onderzoekers van de Universiteit van München. Zij ontdekten
30		dat onder extreme omstandigheden azijnzuur kan worden gevormd door een reactie
31		tussen koolstofmono-oxide en waterstofsulfide (H2S). Daarbij waren eveneens
32		metaalsulfiden als katalysator nodig. Azijnzuur is ook een van de beginstoffen in de
33		synthese van aminozuren.

naar: de Volkskrant

Leg aan de hand van een gedeelte uit de tekst uit waarom ammoniak "essentieel voor het leven op aarde" is (de regels 1 en 2). Geef van het tekstgedeelte dat je in je uitleg gebruikt de regelnummers of citeer die tekst letterlijk.