Over zijn bezoek aan Moskou in 1970 zei Willy Brandt: "Mij is wel eens gevraagd waarom
ik niet eerst het verdrag met de onvoorstelbaar mishandelde Polen zou sluiten, vóór de
ondertekening van het verdrag met de Sovjetunie.Maar we hadden geen keus."
Leg beide aspecten van deze uitspraak van Brandt uit, door in te gaan op de relatie tussen
de Bondsrepubliek, Polen en de Sovjetunie in de veertig jaar ervoor.