Vraag 9
Phineas Gage is voorman van een groep spoorwegarbeiders
die in de Amerikaanse staat Vermont werkt aan een spoorlijn.
Bij het verwijderen van een rotsblok met behulp van
springstof krijgt Gage een ijzeren staaf door z’n hersenpan
geschoten doordat hij wordt afgeleid door iemand die naar
hem roept. Hij overleeft het ongeluk, maar is daarna zichzelf
niet meer en hij vertoont steeds minder samenhangend
gedrag. Gage kan z’n leven steeds minder goed organiseren
en slaat, door verminderde emotionele controle, obscene taal
uit. Vrouwen wordt zelfs afgeraden in zijn buurt te komen.
Ook ernstige vermaningen van zijn behandelend arts kunnen
hem niet meer op het rechte pad brengen.
Het gedrag van Phineas Gage is na zijn ongeluk door tal van neurologen,
psychologen en filosofen bestudeerd. Een interessant punt daarbij is de vraag
naar de emotionele gevolgen van de opgelopen schade aan de hersenen.
Onderzoek heeft uitgewezen dat de ijzeren staaf de hersengebieden waar
motorische functies en het taalvermogen worden geregeld, ongemoeid had
gelaten. De schade zat vooral in delen van de prefrontale
hersenschorsgebieden. Hier liggen onder meer de vermogens opgeslagen om
toekomstplannen te maken en te handelen volgens sociale regels of moreel
besef.
Wat veranderde er precies aan het gedrag van Gage? Hierover is uitgebreide
documentatie te vinden bij zijn arts, dr. John Harlow uit Boston. Deze schrijft:
tekst
| Hij was rusteloos, onbeleefd, en in tegenstelling tot zijn vroegere gewoonte gaf hij zich
af en toe over aan de grofste godslasteringen; hij gaf nauwelijks blijk van respect voor
zijn medemens, duldde geen tegenwerking of advies als het strijdig was met zijn
verlangens, beet zich nu en dan koppig in iets vast, maar was ook wispelturig en
onzeker, en maakte allerlei toekomstplannen, die hij verwierp nog voordat hij eraan
begon ……….. Hij was in zijn intellectuele vermogens en uitingen een kind, maar had
de dierlijke hartstochten van een volwassen kerel. bron: A.R. Damasio, De vergissing van Descartes, Gevoel, verstand en het menselijk brein, Amsterdam, 1995 |
Het geval Phineas Gage kan vanuit allerlei invalshoeken en benaderingen worden bekeken. Bijvoorbeeld vanuit de fysiologische opvattingen van emoties.
Eén van de grondleggers van deze fysiologische opvattingen is William James.
Op welke manier kan vanuit de fysiologische benadering van emoties het
veranderde gedrag van Phineas Gage worden verklaard?
Leg je antwoord uit en maak daarin duidelijk wat de fysiologische benadering
van emoties van James inhoudt.