Background image

terug

Onvoltooid puberbrein

Onvoltooid puberbrein

1    De puberteit staat officieel voor de periode van    keling en werking van het brein onthuld worden.
 chamelijke geslachtsrijping die bij meisjes rond Naar Hofmans overtuiging zal dan blijken dat het
 het twaalfde en bij jongens rond het dertiende orgaan veranderlijk blijft van de wieg tot het graf,
 levensjaar begint. In een tijdsbestek van enkele onder invloed van ontwikkelingen in het lichaam
5 jaren ondergaat het lichaam opzienbarende ver-70 die het zelf aanstuurt, maar ook van invloeden
 anderingen die niet zelden gepaard gaan met hef- van buiten het lichaam.
 tige emoties en verbazingwekkend gedrag. Het7    Bij de vraag of een puberbrein 'rijp' is, volwas-
 kan niet anders of die veranderingen vinden ook sen, zoals tot dusver door veel onderzoekers
 plaats in het brein van de puber. Wat zich onder werd aangenomen, moet Hofman glimlachen:
10 de schedel afspeelt, bleef tot voor kort voor de75 „Kijk nu eens goed naar zo'n puber. Wat zie je
 meeste wetenschappers een even groot myste- dan? Dat hij emotioneel nogal onevenwichtig is.
 rie als voor veel ouders. Dat zijn emoties schommelen tussen diep ver-
2    Enkele hersenonderzoekers hebben onlangs driet en groot geluk. Dat hij verstandelijk een be-
 een tipje van de sluier opgelicht. Zij vonden in de langrijke ontwikkeling doormaakt en gevoelens
15 hersenen van pubers een aantal typische zaken80 en ervaringen steeds beter leert beheersen."
 die erop zouden kunnen wijzen dat het brein in8    Dat alles wijst erop dat de hersenen tijdens de
 deze ontwikkelingsfase nog een aantal funda- puberteit druk bezig zijn goede, sterke ver-
 mentele veranderingen ondergaat. Die verande- bindingen aan te leggen tussen de emotionele en
 ringen kunnen een verklaring vormen voor de de denkende delen van het brein. De interactie
20 heftige emoties en het buitengewone gedrag85 tussen die delen, het uitwisselen van informatie,
 waar pubers om bekendstaan. wordt verfijnd en versneld. „Als alles goed gaat,
3    In een van de studies werd de ontwikkeling zal dit uitmonden in een goede balans tussen bei-
 van de hersenschors van tieners gedurende een de delen. Volwassenheid dus", zegt Hofman.
 aantal jaren gevolgd. In een andere studie wer-9    Het leren beheersen van emoties wordt in de
25 den de hersenen van een groep pubers verge-90 moderne pedagogiek gezien als een van de be-
 leken met die van een groep twintigers. In beide langrijkste opvoedingsdoelen. Kennis over wat er
 onderzoeken vond men dat die delen van de zich op dit gebied in het brein van een puber af-
 hersenen die te maken hebben met het ver- speelt en hoe dat proces te beïnvloeden valt, zou
 werken van zintuiglijke en motorische informa- kunnen leiden tot nieuwe opvoedingsmethoden.
30 tie, geen veranderingen meer ondergaan. Blijk-95 Hofman huivert bij de gedachte dat kennis van
 baar is de ontwikkeling van deze hersendelen al het onvoltooide puberbrein reden gaat worden
 voor de puberteit voltooid. voor opvoeders om zich intensiever met pubers
4    Sommige delen van de hersenen vertonen een te bemoeien.
 groeispurt tussen het tiende en twaalfde levens-10    Hij adviseert vooral: handen af van het puberge-
35 jaar. Bij meisjes begint die groeispurt iets eerder100 drag. Want de vrijheid om zoveel mogelijk emo-
 dan bij jongens. Wat nog meer opvalt, is dat die ties en ervaringen op te doen is nu juist waar het
 hersengebieden tijdens de puberteit weer even puberbrein behoefte aan heeft. Af en toe een
 hard krimpen ais ze daarvoor zijn uitgedijd. flink conflict met de opvoeders kan geen kwaad.
 Het groeiproces van de hersenen tijdens de puber- Het is goed voor de prikkeloverdracht in de her-
40 teit boeit de onderzoekers, omdat in het al-105 senschors, waar de zelfbeheersing zetelt. „Geef
 gemeen wordt aangenomen dat het brein zich rebellie een kans!" roept Hofman. Als ouders de
 definitief vormt tijdens de vroege ontwikkeling, hersenen per se een handje willen helpen in hun
 dus in de eerste levensjaren. De nieuwe gege- gezonde ontwikkeling, dan moeten ze dat vooral
 vens zouden wel eens kunnen aantonen dat som- doen met het aanbieden van emoties als liefde
45 mige delen van de hersenen zich pas tijdens de110 en veiligheid. Die zijn immers niet zo makkelijk
 puberteit definitief ontwikkelen. Voeg daarbij de elders te vinden, terwijl er in deze roerige periode
 wetenschap dat de hersenschors een belangrijke wel veel behoefte aan is.
 rol speelt bij de regulering van emoties, dus het11    Twee zaken kunnen voor de gezonde ontwikke-
 vermogen tot zelfbeheersing, en het verband met ling van het puberbrein gevaarlijk zijn: chemische
50 typisch puberaal gedrag is makkelijk gelegd. Hoe-115 stoffen en slaapgebrek. De slechte invloed van
 wel het om minieme veranderingen gaat, noe- veelvuldig en langdurig drugsgebruik Iaat zich raden.
 men de onderzoekers Elizabeth Sowell en Jay Te weinig slaap in een periode in het leven waarin
 Giedd ze toch kenmerkend. de hersenen zo'n belangrijke ontwikkeling door-
5    Breinonderzoeker Michel Hofman van het Neder- maken, is ook niet goed. Tijdens de slaap gaat het
55 lands Instituut voor Hersenonderzoek (NIH) in120 brein als het ware naar de garage voor een grote
 Amsterdam plaatst er kanttekeningen bij: „De beurt. De opgedane ervaringen worden verwerkt en
 vondst is beslist niet nieuw. Uit onderzoek van her- opgeslagen. Niet voor niets blijkt uit slaaponderzoek
 senen van overleden kinderen is al langer bekend dat de slaapbehoefte tijdens de puberteit toeneemt.
 dat zich vlak voor het begin van de puberteit Er valt een hoop te verwerken. Het doordeweekse
60 veranderingen voordoen in de hersenen. Ook zijn de125 slaaptekort wordt in het weekend ingehaald. Dus
 gevonden verschillen in de onderzoeken van Sowell rustig laten pitten tot diep in de zondagmiddag, die
 en Giedd zo gering, dat je er niet zomaar puber. Goed voor z'n brein.
 veranderingen in gedragspatronen uit kunt afleiden." 
6    Door betere onderzoeksmethoden van de her- naar: José van der Sman
65 senen zal in de toekomst het geheim van ontwik- uit: Elsevier, 20 mei 2000