| | | Echte natoer bestiet yn Fryslân | | | | | boeren net folle op mei natoerbehear. |
| | | amper. Alles is kultuergrûn, mar dy | | | | | Alderwetske boeren as Thom van der |
| | | is der yn soarten: fan egaal griene | | | | | Goot fan Goattum en Hessel Bouma |
| | | greide oant fjilden fol rûchte, | | | | | fan Skuzum waarden mei in skalk each |
| 5 | | beamwâlen en dobben. In part | | | 85 | | besjoen. |
| | | dêrfan is behearsgrûn, soms | | | | | De sfear is no freonliker. “De omslach |
| | | ûnderhâlden troch | | | | | yn tinken is om 1997 hinne kommen, |
| | | natoerorganisaasjes, soms troch | | | | | by ús fiifjierrich bestean”, seit Fokke |
| | | boeren. Dy krije fan ’e oerheid jild | | | | | Benedictus. “Doe akseptearren se ek |
| 10 | | om de natoer op boeregrûn yn stân | | | 90 | | yn ’e gongbere lânbou dat |
| | | te hâlden. | | | | | natoerbehear boerewurk wêze kin.” |
| 1 | | | Jierliks hawwe Fryske boeren en | | | | | Benammen foar boeren dy’t net |
| | | grûnbesitters goed seis miljoen euro | | | | | útwreidzje kinne, binne de ekstra |
| | | oan subsydzjes te ferdielen foar | | | | | behearsynkomsten in stik bûter yn ’e |
| 15 | | greidfûgelbehear, guozzeskea en | | | 95 | | brij. Mar neffens Hoeksma kin it net |
| | | lânskipsûnderhâld (benammen | | | | | sûnder idealisme. “Wy binne wiis mei it |
| | | beamwâlen yn ’e Wâlden). Yn | | | | | lânskip, wy wolle it ek graach hâlde, |
| | | oerflakten giet it om tweintichtûzen | | | | | oars soene wy it net dwaan, want it |
| | | bunder foar de greidefûgels en fjirtjin20 | | | | | buorkjen op dy lytse kaveltsjes kostet |
| 20 | | tûzen bunder foar de guozzen. Tusken | | | 100 | | nochal wat ekstra.” |
| | | Drachten en Dokkum leit sa’n | | 5 | | | Der binne no sa’n 25 |
| | | trettjinhûndert kilometer oan singels en | | | | | behearsferienings en -koöperaasjes yn |
| | | beamwâlen. Dêr binne sa’n | | | | | Fryslân. Guon hawwe har wer |
| | | tolvehûndert ‘echte boeren’ en goed | | | | | regionaal bondele: sa binne by de |
| 25 | | trijehûndert hobbyboeren en boargers | | | 105 | | Noardlike Fryske Wâlden seis |
| | | mei anneks. Der binne ’freewheelers’ | | | | | miljeukoöperaasjes yn fiif gemeenten |
| | | by dy’t op âldere leeftyd net te folle | | | | | oansletten. VANLA is der ien fan. Fan |
| | | mear ynvestearje wolle, mar ek jonge, | | | | | de Fryske ferienings en koöperaasjes |
| | | entûsjaste boeren dy’t har mei ynmoed | | | | | binne 22 oansletten by de federaasje |
| 30 | | foar de natoer ynsette en dêr tagelyk | | | 110 | | Boer en Natuur, dy’t ek de beskiedener |
| | | in takomst foar har bedriuw yn sjogge. | | | | | aktiviteiten yn Grinslân, Drinte en |
| 2 | | | Ien fan de earste inisjativen op dat | | | | | Flevolân bondelet. Nerus Sytema is |
| | | mêd waard nommen yn Eastermar en | | | | | sekretaris. “Wy behertigje de belangen |
| | | omkriten, troch de Feriening | | | | | fan sis mar de natoerfabriken. Natoer |
| 35 | | Eastermars Lânsdouwe (FEL). Fokke | | | 115 | | is ommers in produkt fan dy |
| | | Benedictus wie ien fan de pioniers dy’t | | | | | koöperaasjes. |
| | | dêr yn 1992 de greidbuorkerij | | | | | As der oerlein wurde moat mei |
| | | kombinearren mei lânskipssoarch, yn | | | | | deputearre Anita Andriesen of de |
| | | dit gefal it ûnderhâlden fan de | | | | | Dienst Landschapsbeheer, is it net sa |
| 40 | | beamwâlen. “Dêr waard doe troch | | | 120 | | handich om der allegear apart op ôf te |
| | | boeren noch raar tsjinoan sjoen”, seit | | | | | gean. Mei-inoar stiest sterker.” De |
| | | de eardere foarsitter fan FEL. “Hast | | | | | belangen fan ’e oansletten ferienings |
| | | elkenien gie út fan in splitsing tusken | | | | | rinne nochal útelkoar. By it |
| | | natoer en kultuer. De natoer wie foar | | | | | greidfûgelbehear moatte de boeren oer |
| 45 | | organisaasjes as It Fryske Gea, | | | 125 | | in rige fan jierren wiermeitsje dat de |
| | | Staatsbosbeheer en | | | | | fûgelstân op peil bliuwt. De kontrakten |
| | | Natuurmonumenten. De kultuergrûn | | | | | mei it ministearje rinne seis jier. |
| | | wie fan ’e boeren, foar de produksje.” | | | | | Guozzekoöperaasjes binne lang sa wis |
| 3 | | | Oeral yn ’e Wâlden mei syn lytse | | | | | net fan it jild; dat wurdt alle jierren op |
| 50 | | kavels, singels en wâlen rûn it mei dat | | | 130 | | ’e nij besjoen. |
| | | tinken fêst. Boeren koene har net | | 6 | | | Om ’e fûgels tinke, guozzen net |
| | | fierder ûntjaan, natoerorganisaasjes | | | | | ferjeie en beammen op ’e tiid snoeie is |
| | | koene dy tûzenen bunders net op ’e | | | | | ien ding. Sûne grûn is wat oars. |
| | | noed nimme. Sa waard dêr it idee fan | | | | | Bioboeren sykje it mei har |
| 55 | | ‘ferweving’ útwurke, mei in fergoeding | | | 135 | | bedriuwsfiering yn it fûnemint fan alle |
| | | foar lânskipsûnderhâld. De Feriening | | | | | libben, de syklus fan it siedzjen, |
| | | Eastermars Lânsdouwe en de doe ek | | | | | bedongjen en rispjen. Skjin, sûnder |
| | | oprjochte Vereniging voor Agrarisch | | | | | fergif en medisinen, en gebrûk |
| | | Natuur- en Landschapsbeheer | | | | | meitsjend fan de natuerlike dynamyk |
| 60 | | Achtkarspelen (VANLA) krigen jild foar | | | 140 | | fan it libben. Ytsen Kooistra fan ’e |
| | | efterstallich ûnderhâld. Yn in koart | | | | | Stifting Sûne Grûn: “Iten wurdt yn ús |
| | | skoftsje binne útwoeksen beamwâlen | | | | | diel fan ’e wrâld genôch produsearre. |
| | | opkreaze troch snoeien, kapjen en nij | | | | | Mar de kwaliteit kin folle better.” |
| | | beplantsjen. By Eastermar dogge no | | | | | Fokke Benedictus: “It lânskipsbehear |
| 65 | | sa’n sechstich boeren aktyf mei, yn | | | 145 | | is fansels foar it each belangryk. Mar |
| | | Achtkarspelen 194. Dy soargje derfoar | | | | | de grutste winst fan ’e lêste jierren sit |
| | | dat de wâlen ticht, fris en fleurich | | | | | him yn it effektiver brûken fan stikstof. |
| | | bliuwe, as biotoop foar gâns planten | | | | | It hat wol west dat der mar sa’n |
| | | en fûgels. “Hoe’t dat krekt moat, is | | | | | tweintich persint troch de grûn |
| 70 | | noch wolris diskusje oer”, seit VANLAfoarsitter | | | 150 | | opnommen waard. De rest spielde út, |
| | | Teake Hoeksma. LASER, de | | | | | kaam yn ’e sleat. Wy geane der no |
| | | ynstelling dy’t út namme fan it ryk it jild | | | | | folle bewuster mei om. Kij krije ek oar |
| | | ferpartet ûnder de boeren, stelt as | | | | | fretten en dêr wurde se sûner fan. Bist |
| | | eask dat beammen in brede krún ha | | | | | dus minder kosten oan ’e feedokter |
| 75 | | moatte. “Wy sjogge hjir dat foaral de | | | 155 | | kwyt.” Benedictus, dy’t no suver |
| | | ûnderbegroeiïng foar fûgeltsjeguod | | | | | ‘fakânsjeboer’ is mei sa’n fyftich |
| | | belangryk is.” It is ien fan de | | | | | fleiskij, hat syn fee wol sa fuorre ‘dat it |
| | | spanningsfjilden tusken lanlike | | | | | hast bargen waarden’. “Se dogge it no, |
| | | noarmen en Fryske ynsichten. | | | | | mei oar fretten, gâns better.” |
| 4 | 80 | | Sa’n fyftjin jier lyn hiene de measte | | |
