| 1 | | De traumahelikopter fljocht út om akute | | | | dêrtroch djoere - MMT’s dat oan ’e grûn bûn |
| | medyske help te bieden oan slachtoffers fan | | | | is. De fjouwer fleanteams binne boppedat |
| | slimme ûngemakken en rampen. | | | | lanlik foldwaande dekkend. Dochs beskikke |
| | Minskelibbens rêde is it doel, mar de | | | | ek de oare sintra oer in MMT. Mar dy teams |
| | feilichheid fan it medyske team stiet foarop. | | | | binne oan ’e grûn bûn en wurkje allinnich op |
| | By min waar en by’t tsjuster fljocht de | | | | basis fan beskikberheid. Soks betsjut dat de |
| | helikopter net en dêryn wurdt gjin inkel risiko | | | | dokters en ferpleechkundigen ûnder harren |
| | nommen. Yn dy gefallen wurdt it Mobiel | | | | gewoane wurk of by in tsjinst thús oproppen |
| | Medisch Team (MMT) oer de dyk ferfierd, om | | | | wurde kinne. Sy steane dus net paraat en |
| | dokter en ferpleechkundige te plak te krijen. | | | | dêrtroch duorret it langer foardat se yn harren |
| | Snelheid is fan grut belang, want it jaan fan | | | | buske springe kinne om nei it plak fan it |
| | libbensrêdende help moat yn de saneamde | | | | ûngemak te riden. Mar primêr wurdt altyd ien |
| | ‘gouden oere’ barre. | | | | fan ’e heli-MMT’s oproppen. Allinnich by nacht |
| 2 | | Yn Nederlân kenne wy gjin ‘griis gebiet’ as | | | | fleane de traumaheli’s net. Dan wurkje alle |
| | it giet om it wol of net útfleane litten fan de | | | | MMT’s op beskikberheid. Dat hat mei de |
| | traumahelikopter. Fleane bart allinnich as der | | | | kosten te krijen. De Nederlânske |
| | minimaal 1500 meter sicht is. Hoe slim de | | | | soarchbudzjetten binne net ûnbeheind. |
| | sitewaasje fan it slachtoffer ek is: sels as it | | 5 | | Ferpleechkundigen nimme yn it heli-MMT |
| | sicht mar in pear meter minder is, bliuwt de | | | | in bysûnder plak yn. Under it fleanen moatte |
| | heli oan de grûn. “Yn ús lân stiet by | | | | sy nammentlik de piloat stypje, om’t in HEMS- |
| | fleanferkear de feilichheid fan de bemanning | | | | flecht (Helicopter Emergency Medical |
| | hûndert prosint foarop,” ferklearret trauma- en | | | | Service) twa bemanningsleden easket. “Ik ha |
| | ambulânseferpleechkundige Roelof van Dijk | | | | in oplieding fleantechnyk folge, dy’t elk jier |
| | (39) it sekuer hanthavenjen fan regels. “De | | | | toetst wurdt,” fertelt in entûsjaste Roelof, dy’t |
| | tastân fan ’e pasjint mei dêrom net subjektyf | | | | diel útmakket fan it Grinzer heli-MMT sûnt de |
| | meispylje by de beslissing al of net te fleanen. | | | | helikopter fan it AZG yn novimber 2001 |
| | Yn ’e praktyk kin dat betsjutte dat in beslút | | | | operasjoneel waard. “Navigearje en hjiroer |
| | minder geunstich útpakt foar it slachtoffer, | | | | dúdlik mei de piloat kommunisearje is myn |
| | bygelyks as wy troch ferfier oer de dyk mear | | | | taak, sadat wy sa gau mooglik op it goede |
| | tiid nedich hawwe om teplak te kommen. Mar | | | | plak oankomme. Yn ’e heli bin ik assistint fan |
| | gelokkich spilet dat mar ynsidinteel.” | | | | e piloat en pas op ’e grûn ferpleechkundige. |
| 3 | | Roelof makket diel út fan it | | | | Dy dûbelrol kin allinnich problemen jaan as |
| | helikoptertraumateam fan it Academisch | | | | wy in pasjint yn ’e heli nei it sikehûs ferfiere. |
| | Ziekenhuis Groningen (AZG, tsjinwurdich | | | | Dat bart trouwens mar yn tsien prosint fan ’e |
| | UMCG) en wurket dêrnjonken by de | | | | gefallen, want wy dogge ús wurk op it plak fan |
| | ambulânsetsjinst yn Ljouwert. | | | | it ûngemak en net yn de helikopter. Mar soms |
| | “Helikoptertraumateams binne in oanfolling op | | | | beslút de dokter in slachtoffer ûnder |
| | ’e heechweardige ambulânsesoarch dy’t wy | | | | tafersjoch te ferfieren yn ’e heli. As myn |
| | yn Nederlân hawwe. By ûngemakken is it | | | | assistinsje dêr dan fereaske wurdt, bepaalt de |
| | saak slachtoffers te stabilisearjen en se sa | | | | piloat oft ik wol of net efteryn sitte mei. Dat kin |
| | gau mooglik yn it sikehûs te krijen foar | | | | by helder waar wol, mar as hy it allinnich |
| | fierdere medyske help. Dat kinne | | | | fleanen net fertrout, dan moat de dokter it |
| | ambulânseferpleechkundigen poerbêst | | | | sûnder myn help dwaan. Dy kin dan noch |
| | dwaan, mar by libbensbedriigjend letsel is it | | | | beslute de pasjint mei in ambulânse te |
| | winsklik om op it plak fan it ûngemak sels al in | | | | ferfieren en sels meigean.” |
| | dokter yn te setten. Ienfâldichwei om’t | | 6 | | “Yn ús wurk is gau beslute fan it grutste |
| | ferpleechkundigen guon medyske | | | | belang. It giet om libbensbedriigjende |
| | hannelingen net útfiere meie of kinne dy’t | | | | gefallen, dus wy moatte yn in pear sekonden |
| | soms wol needsaaklik binne foar it rêden fan | | | | sjen, beoardielje en hannelje. Slachtoffers |
| | in slachtoffer. Yn dy gefallen wurdt it MMT | | | | wurde ús net kreas foarset op in |
| | oproppen: in team dat bestiet út in dokter, | | | | operaasjetafel. We moatte ús soms yn de |
| | ferpleechkundige en in piloat of sjauffeur. Yn | | | | frjemdste bochten wringe om ús wurk te |
| | Nederlân is keazen foar fjouwer heli-MMT’s, | | | | dwaan, bygelyks yn in autowrak. Training is |
| | om’t dy deselde lanlike dekking biede as 22 | | | | dêrom hiel wichtich. Ik sit faak mei myn noas |
| | MMT’s dy’t oan ’e grûn bûn binne. Boppedat | | | | yn ’e boeken, mar we oefenje foaral in protte |
| | is it foardiel fan in lytser tal teams dat se faker | | | | praktyksitewaasjes. De saneamde ‘gouden |
| | ynset wurde en ûnderfining hat in grutte | | | | oere’ is bepalend by traumasoarch. Op dy |
| | mearwearde yn dit wurk.” | | | | mominten konsintrearje ik my op medysktechnysk |
| 4 | | Yn Nederlân binne tsien traumasintra dy’t | | | | hanneljen en net op it slachtoffer as |
| | mei-inoar in lanlik dekkend netwurk fan | | | | persoan, oars kin ik myn wurk net dwaan. It is |
| | traumasoarch yn stân hâlde. De sintra yn | | | | in fantastyske útdaging om slachtoffers sa |
| | Grins, Nijmegen, Rotterdam en Amsterdam | | | | goed mooglik te helpen, sadat slimmer letsel |
| | hawwe in helikopter dy’t fan 07.00 oant 19.00 | | | | foarkommen wurdt of sels libbens rêden |
| | oere ynsetber is. De fjouwer heli-MMT’s fan | | | | wurde. Ik ha it gefoel dat ik echt wat foar |
| | dy soarchsintra steane oerdeis altyd paraat, | | | | minsken betsjutte kin. Mar ek de dea heart |
| | dus klear om direkt út te fleanen by in | | | | derby yn dit wurk. Ast op it plak fan ûngemak |
| | medyske kalamiteit. De ynset fan | | | | oankomst en do sjochst dat it oer is, dan is it |
| | traumahelikopters kostet lanlik omtrint 10 | | | | oer. Hiel ienfâldich. Mar ik ha der altyd muoite |
| | miljoen euro op jierbasis. In protte jild, mar | | | | mei as der in kâns is en immen glipt je dochs |
| | wol goedkeaper as in grutter tal parate - en | | | | tusken de fingers troch.” |
| | | | | | |
| | | | | | Nei in artikel út: Styl juny 2003 |
| | | | | | Tekst: Amber Boomsma. |
