| 1 | | It lytste ûltsje fan Nederlân, de stienûle, | | | | sjen oft der in pear maatregels nommen |
| | driget yn Fryslân út te stjerren. Der binne | | | | wurde kinne. It soe bygelyks skele as der in |
| | noch mar tolve oant fjirtjin pearkes yn de | | | | tried oanbrocht waard oer de pealtsjes flakby |
| | provinsje. Foar Johan de Jong fan Oerterp, dé | | | | de dyk, sadat ûlen net mear op dy pealtsjes |
| | ûleman fan Fryslân, alle reden om in | | | | sitten geane. Miskien kinne oare pealtsjes wat |
| | rêdingsplan op te stellen. Ferline jier kaam er | | | | fierder fan ’e dyk ôfsetten wurde of kinne der |
| | mei in plan fan oanpak. | | | | peallen fan fiif, seis meter pleatst wurde, |
| 2 | | “Oait wie de stienûle mei syn fûle giele | | | | sadat de ûlen folle heger oer it ferkear hinne |
| | eagen in bekende ferskining. Hy nestele yn | | | | fleane. Mear begroeiïng yn de foarm fan |
| | holle beammen, yn de holten fan | | | | boskjes en strûken soe ek helpe.” |
| | stobbewylgen en âlde apelbeammen of yn in | | | | Faker meane, sadat der folle minder mûzen |
| | hoekje fan in âld skuorke of souder. Sûnt de | | | | yn it hege gers sitte, sil neffens De Jong |
| | fyftiger en sechstiger jierren is de soarte hurd | | | | fanwege de hege kosten wol gjin opsje wêze. |
| | achterútgien”, seit Johan de Jong. | | 5 | | Johan de Jong hat yn de santiger jierren |
| | “Jonge stienûlen hawwe in protte ynsekten | | | | de Wurkgroep Goudûlen Fryslân oprjochte. |
| | nedich. Troch de yntinsivearring fan de | | | | Yn 1975 wiene der noch mar acht |
| | lânbou en it massale gebrûk fan ynsektisiden | | | | briedpearen fan dy prachtige fûgel mei syn |
| | gie it sa’n fjirtich jier ferlyn dus mis mei de | | | | goudkleurige fearren, in dramatysk djiptepunt. |
| | stienûle. Mar sa njonkenlytsen binne der wer | | | | De Jong en de earste trije frijwilligers |
| | mear ynsekten en mûzen en wurdt it | | | | begûnen mei it pleatsen fan nêstkasten by |
| | leefgebiet foar de stienûle wer oantrekliker. It | | | | boeren. De Jong: “Kinst de measte boeren |
| | probleem is no folle mear dat der noch mar fiif | | | | wol mei arguminten oertsjûgje fan it nut fan |
| | isolearre populaasjes binne, dêr’t de lêste | | | | ûlen. It binne ommers mûzefretters. Mar |
| | pearkes libje: by De Lemmer en Boalsert, by | | | | fierwei de measte boeren fine goudûlen ek |
| | Harns en Sint Anne, yn de Lauwersmar en yn | | | | prachtige bisten. Se binne der grutsk op as |
| | Súdeast- Fryslân. Mar fan de eigen oanwaaks | | | | der in pearke yn de skuorre briedt.” |
| | fan dy fjirtjin pearkes kin de groei net komme. | | 6 | | Dochs binne ûlen ek hiel lang ferfolge |
| | De populaasje is te lyts wurden om himsels | | | | troch de minske. Se waarden deamakke |
| | yn stân te hâlden. Jonge stienûlen fêstigje har | | | | omdat minsken se as spoeken, geasten of |
| | yn in rûnte fan op syn heechst trije kilometer | | | | ûnheilsboaden seagen. Opsetten goudûlen |
| | fan it âlderlik nêst. Dus dat sjit net op, yn | | | | brochten in soad jild op. |
| | tsjinstelling ta goudûlen, dy’t wol 25 kilometer | | 7 | | “Meneer De Uil” fan “de Fabeltsjeskrant” |
| | útfleane kinne. Wy pleatse no hûndert | | | | hat in soad goeds foar it imago fan de ûle |
| | nêstkasten yn dy gebieten dêr’t noch | | | | dien”, laket Johan de Jong. “Pas doe’t se dat |
| | stienûlen foarkomme. En wy hoopje dan op | | | | programma útstjoerden waard de ûle by it |
| | ymmigraasje fan stienûlen út de grinsgebieten | | | | grutte publyk mear as in symboal fan wiisheid |
| | fan Fryslân dêr’t folle mear fan dy ûltsjes | | | | beskôge.” |
| | sitte.” | | | | De goudûle hat it yn Fryslân en Nederlân |
| 3 | | Stienûlen hawwe neffens De Jong mar in | | | | oprêden. Der binne no yn Fryslân wer sa’n |
| | pear hûndert meter nedich om fretten te finen. | | | | 500 briedpearen en 2.000 yn de rest fan it lân. |
| | Dat boeren op har hiem in pear lytsskalige | | | | De Vogelbescherming Nederland jout de |
| | maatregels nimme neist it pleatsen fan | | | | Wurkgroep Goudûlen Fryslân gjin stipe mear, |
| | nêstkasten, biedt wer hiel wat kânsen op | | | | dy moat op eigen skonken as stichting fierder. |
| | útwreiding. “Moatst by in pleats wat | | | | Stipers binne dan ek wolkom. |
| | rommelhoekjes meitsje, âlde skuorkes, | | 8 | | It is Johan de Jong syn grutste soarch as |
| | fruchtbeammen en stobbewylgen stean litte, | | | | lanlik koördinator fan dy wurkgroep, dat it |
| | hjir en dêr ris in pealtsje delsette dêr’t in | | | | frijwilligerswurk yn stân bliuwt en de oandacht |
| | stienûle op sitte kin. Ik siet ris yn in skûltintsje | | | | foar de goudûle net fersloppet. Benammen yn |
| | by sa’n nij pealtsje. En doe seach ik hoe’t in | | | | strange winters kinne in protte goudûlen |
| | stienûle dêr daliks sitten gie en begûn te | | | | omkomme fan de honger. In pear dagen |
| | jeien. Al sokke lytsskalige maatregels helpe. | | | | sûnder fretten is al genôch. Nije generaasjes |
| | Jo kinne, as der net genôch mûzen binne, in | | | | boeren moatte ek oertsjûge wurde fan it nut |
| | mûzeruter meitsje mei wat strie deryn, wat | | | | fan de soarch foar ûlen. |
| | minder faak de bermen meane by ûnferhurde | | | | Boppedat bestiet tanksij dy wurkgroep in |
| | paden en sleatten lâns en wat mear planten | | | | unike en effektive ynfrastruktuer foar álle |
| | en blommen kweke dêr’t in soad gaadlike | | | | ûlesoarten. It binne ommers deselde hûndert |
| | ynsekten - bygelyks ek nachtflinters - op | | | | Fryske frijwilligers fan de goudûlewurkgroep |
| | ôfkomme. Ik hoopje dat dit nije plan krekt sa | | | | dy’t no ek wer warber binne foar it behâld fan |
| | suksesfol wurdt as de maatregels dy’t wy foar | | | | de stienûle. |
| | de goudûle nommen hawwe.” | | 9 | | “Wy moatte bliuwend elkenien motivearje |
| 4 | | Net allinne de feroaring fan it lânskip en it | | | | dy’t mei de ûlen dwaande is, frijwilligers èn |
| | brûken fan fergif yn ’e lânbou hat de ûlestân | | | | boeren. Wy bringe in nijsbrief út yn in oplage |
| | in stik lytser makke. De Jong: “Ulen sitte altyd | | | | fan 12.000, wy leverje alle ynformaasje en de |
| | yn de top fiif fan bisten dy’t slachtoffer fan it | | | | nêstkasten fergees oan de boeren dy’t |
| | ferkear wurde. Der binne in pear knyppunten | | | | meiwurkje en wy hâlde om de trije jier in |
| | yn Fryslân: de Wâldwei by Garyp, de grutte | | | | lanlike ûledei. It soe it moaiste wêze as wy |
| | sneldyk tusken Beetstersweach en Nij Beets, | | | | lanlik ien grutte mienskiplike ûleferiening |
| | de dyk by Grou en de rotonde by De Jouwer. | | | | hiene mei aparte ôfdielingen foar elke |
| | Benammen goudûlen waarden op dy plakken | | | | ûlesoarte. Dan kinne wy ek ien tydskrift |
| | slachtoffer fan it ferkear. Ulen jeie sawat | | | | útjaan. Boppedat hâldst dan elkenien op ’e |
| | oardel meter boppe de grûn en kinne net sa | | | | hichte fan alle ûlen en foarkomst datst allinne |
| | hurd in oare kant út as der gefaar driget. Wy | | | | mar mei dyn eigen ûlesoarte dwaande bist.” |
| | binne no yn petear mei Rykswettersteat om te | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | Jelma Knol yn: |
| | | | | | Frysk tematydskrift nr. 8 (Natoer), |
| | | | | | juny 2004. |
