| (1) Ien kear waard er midden yn de | | | (7) Rommert Boonstra ferliet ús lân |
| nacht belle. Ut Australië wei. “Jan | | | nei syn tsjinsttiid yn Nederlânsk- |
| is stoarn.” Sa’n foarfal tekenet de | | | Yndië. Yn It Wrede Paradys fertelde |
| sterke bân dy’t er hat mei de | | | er dat syn maat Jappie Strikwerda út |
| 5 | minsken dy’t him foarôfgeand oan | | 90 | Skraard dêr yn de jierren 40 fan de |
| Simmer 2000 It Wrede Paradys yn | | | foarige ieu omkaam wie en dat de |
| ’e pinne praat ha. Tsien jier hat er | | | bus mei soldaten by weromkomst yn |
| wachte, doe is Hylke Speerstra | | | Kimswert, yn Arum, yn Wytmarsum, |
| deropút gien om te sjen wat der | | | yn Skettens, ja oeral stilstean bleau, |
| 10 | wurden is fan al dy Fryske | | 95 | mar net yn Skraard. Omdat de |
| emigranten. | | | boargemaster en de wethâlder |
| (2) Yn de lêste jierren fan de | | | dertsjinoan skytskoarren, moast de |
| tweintichste ieu reizge Hylke | | | skoalmaster fan it doarp nei heit en |
| Speerstra de heale wrâld oer, fan | | | mem Strikwerda ta mei in horloazje |
| 15 | Brazilië oant Australië en fan Súd- | | 100 | en in board Makkumer ierdewurk. |
| Afrika oant Kanada, om mei Fryske | | | (8) Jappie Strikwerda is begroeven |
| emigranten te praten. Hy makke der | | | op Bandoeng (Yndonesië). |
| yn it ramt fan Simmer 2000, de grutte | | | Doarpsbelang Skraard hat nei |
| Friezereüny fan dat jier, in prachtich, | | | oanlieding fan it ferhaal yn It Wrede |
| 20 | goed ferkocht boek fan, mar dêrmei | | 105 | Paradys foar in tinkstien yn de tsjerke |
| wie it foar him net dien. Hy wenne yn | | | soarge. Speerstra: “De suster fan |
| dy ferhalen: “Ik kaam der net los fan.” | | | Jappie Strikwerda frege oft se de |
| Mei guon fan de emigranten briefket | | | blommen by dy tinkstien wol op it |
| er tsien jier letter noch, oaren hawwe | | | grêf fan har mem lizze mocht. Dy hie, |
| 25 | sels by him útfanhûs west. | | 110 | fertelde se, harsels tekoart dien, om’t |
| (3) De emigranten sels kamen | | | se harsels net ferjaan koe dat se har |
| likemin los fan it boek. Der ûntstie | | | soan nei Yndië gean litten hie.” |
| suver in foarm fan Paradystoerisme. | | | (9) In hieltyd weromkommend tema |
| Dan die in Fryske emigrant yn | | | yn de oanfollingen oer de perioade |
| 30 | Australië of Súd-Afrika de doar iepen, | | 115 | 2000 - 2010 binne de gefolgen fan de |
| stie der ynienen in oare, poerfrjemde | | | lânboukrisis foar de wrâld. Dy hat nei |
| Fries om utens op de stoepe dy’t It | | | 2000 in protte slachtoffers makke. |
| Wrede Paradys lêzen hie en dy’t | | | Jack Reitsma fan Idaho, in |
| tocht: ik bin dochs yn ’e buert, ik | | | superûndernimmer neffens |
| 35 | sjoch eefkes om ’e hoeke. | | 120 | Speerstra, seach dy krisis op ’e tiid |
| (4) Hylke Speerstra woe graach witte | | | oankommen en ferkocht de boel. Fan |
| wat der tsien jier letter fan al dy | | | syn 10.000 kij hat er noch 1000 oer. |
| minsken wurden is. Sa ûntstie it idee | | | Hy docht der no oar wurk by. |
| fan in ferfolch op It Wrede Paradys. | | | (10) Neffens Reitsma binne in soad |
| 40 | By eintsjebeslút is it útdraaid op in | | 125 | Fryske boeren yn Amearika it |
| nije printinge fan it âlde boek, | | | slachtoffer wurden fan it |
| oanfolle mei goed 200 siden. By elk | | | kowerútsjessyndroom: as in emigrant |
| fan de ferhalen út it oarspronklike | | | fiifhûndert kij hat, wol er tûzen ha. |
| boek stiet no in oanfolling oer de | | | Mar as er tritich dollar op in ko talizze |
| 45 | perioade 2000 - 2010, der binne seis | | 130 | moat, giet it by tûzen in stik hurder as |
| nije ferhalen taheakke en | | | by fiifhûndert. De meast |
| psycholooch Douwe Draaisma en | | | ûndernimmende boeren, dy’t oars |
| teolooch Jan Dirk Wassenaar hawwe | | | bêst buorken, binne it djipst fallen. It |
| beide de emigraasje beljochte út | | | is foar it earst yn ’e skiednis net mear |
| 50 | harren fakgebiet wei. It levere op ’e | | 135 | fanselssprekkend dat bedriuwen fan |
| nij in tige lêsber, oangripend boek op. | | | heit op soan oergeane. |
| (5) Om’t de measten doedestiids al | | | (11) Ien fan de seis nije ferhalen giet |
| aardich op jierren wiene, wie it te | | | oer Klaas van der Veen, dy’t yn 1948 |
| ferwachtsjen dat in part fan de | | | as widner mei tsien bern fan De |
| 55 | minsken út de earste ferzje fan It | | 140 | Harkema nei Alberta, oan de foet fan |
| Wrede Paradys net mear libje soe. | | | de Rocky Mountains yn Kanada, |
| Yn guon oare gefallen wie it krekt | | | emigrearre. Hy koe allinne oan wurk |
| Simmer 2000 dat de sirkel fan it | | | slagje as boerefeint as syn acht |
| emigrantebestean rûn makke. De | | | soannen meiholpen. Se bealgen sa |
| 60 | libbensein van Willem Linzes van Dijk | | 145 | hurd en de beide dochters pasten sa |
| foel sels gear mei Simmer 2000. | | | goed op ’e sinten dat Klaas al nei in |
| Earder hie de âld-timmerman al tsjin | | | pear jier foar himsels begjinne koe. |
| Speerstra sein: “Wy binne by de lêste | | | Yn 2009 wiene alle rjochtstreekse |
| knik fan de tûmstôk.” Sels wie er mei | | | neikommelingen in pear dagen by |
| 65 | syn njoggentich jier te âld om nei | | 150 | elkoar: 365 minsken. Speerstra: “Dat |
| Fryslân ôf te reizgjen destiids. Mar | | | is wêrom’t se yn Kanada graach |
| syn soan gie al. Op itselde momint | | | Friezen ha wolle: hurde wurkers en |
| dat Willem van Dijk ferstoar, stie dy | | | se fermannichfâldigje har omraak.” |
| soan yn Easterwierrum by it grêf fan | | | (12) Dat Europeanen it as emigrant |
| 70 | syn pake en beppe. | | 155 | yn Amearika, Australië en Súd-Afrika |
| (6) Jan Velstra ferstoar yn 2005 yn | | | makliker hawwe as Turken en Noard- |
| Australië oan kanker. Yn 2000 hie er, | | | Afrikanen yn Europa, komt neffens |
| hoewol saaklik aardich oan leger wâl | | | Speerstra om’t de kultuer dêr net |
| rekke, dochs kâns sjoen en sykje | | | safolle ferskilt fan de eigen kultuer. |
| 75 | Sint Jabik nochris op. Ta syn grutte | | 160 | Mar dat is net it iennige. “Neffens |
| ferrassing hiene syn eardere | | | Henry Baron, ien fan de emigranten |
| skoalmaten in feest foar him | | | út de nije ferhalen, is it learen fan de |
| organisearre yn kafee De Oosthoek. | | | taal fan it nije lân hiel belangryk. As |
| Mei de triennen yn ’e eagen hie er it | | | de driuw om dy nije taal te learen |
| 80 | Biltsk folksliet oanheard. Fiif jier letter | | 165 | ûntbrekt, komt it net goed. En wurk. |
| kaam syn widdo mei de jiske fan Jan | | | Amearika koe allinne in smeltkroes |
| Velstra oan yn Sint Jabik. Deselde | | | fan folken wurde om’t de minsken |
| maten fan Simmer 2000 hawwe dy | | | wurkje en yntegrearje moasten om te |
| doe op it Waad oan de see | | | oerlibjen.” |
| 85 | tabetroud. | | |
