| 1 | | De gemiddelde Nederlander heeft een | | | | volop, maar elders paste je het taalgebruik |
| | tweeslachtige houding ten aanzien van dia- | | | | aan of hield je je mond. De tweetaligheid was |
| | lect. Hij wil niet voor onbeschaafd aangezien | | | | voor de meesten geen probleem. Het is van |
| | worden, dus spreekt hij het liefst Standaard- | | | | groot belang dat de moedertaal en de officiële |
| | nederlands. Aan de andere kant schaamt hij | | | | taal rustig naast elkaar blijven bestaan. Ze bij- |
| | zich niet om in een huis te wonen waarop met | | | | ten elkaar absoluut niet. |
| | koeienletters ‘Uiterjoon’ of ‘Drijhuzen’ staat, | | 7 | | Niet alleen door de maatschappelijke ver- |
| | woorden die duidelijk uit een dialect komen. | | | | anderingen zitten dialecten in een moeilijke |
| | Kortom, het is lomp om dialect te spreken, | | | | situatie. Ook het beeld dat men van dialect- |
| | maar grappig of leuk om het in bepaalde situ- | | | | sprekers heeft en daarnaast de geringe waar- |
| | aties te gebruiken. | | | | dering voor het dialect zorgen voor een ach- |
| 2 | | Een soortgelijke tweeslachtigheid heeft de | | | | teruitgang van deze streektalen. Mijn dialect |
| | overheid: ze bestrijdt de dialecten niet, maar | | | | werd vooral als afwijkend ervaren toen ik na |
| | ze stelt te weinig financiële middelen beschik- | | | | de middelbare school buiten het dorp onder- |
| | baar om ze voor de ondergang te behoeden. | | | | wijs ging volgen. Hoewel de indruk werd gewekt |
| | Dat laatste valt af te leiden uit een brochure | | | | dat je - samen met je dorpsgenoten - |
| | die bezoekers van de zevende Nederlandse | | | | door je taal niet volwaardig was, deed je verder |
| | Dialectendag in Middelburg eind vorige | | | | niet onder voor andere studenten. Na het |
| | maand konden meenemen. | | | | slagen voor de akte voor onderwijzer kon je |
| 3 | | De Nederlandse politiek geeft te weinig | | | | als ieder ander aan de slag. |
| | aandacht aan het dialect. Ook aan de ver- | | 8 | | Onderzoek bevestigt mijn indruk: de be- |
| | draagzaamheid met betrekking tot het dialect | | | | heersing van de Nederlandse taal door in het |
| | schort het een en ander. Sprekers van een | | | | dialect opgevoede kinderen is in geen enkel |
| | dialect kunnen door hun manier van spreken | | | | opzicht zwakker dan die van hun in de stan- |
| | benadeeld worden. De Stichting Nederlandse | | | | daardtaal opgevoede leeftijdsgenootjes. Toch |
| | Dialecten, de SND, benadrukt echter dat de | | | | ergerde men zich aan bepaalde vreemde |
| | variatie in de streektalen van Nederland juist | | | | klanken, die wij als schijnbaar buitenaardse |
| | aantrekkelijk is. Het is niet achterlijk om in de | | | | wezens uitten. Er werd de spot mee gedreven |
| | dagelijkse omgang met streekgenoten een | | | | of wij werden nageaapt. |
| | dialect te spreken. In contacten met andere | | 9 | | Het is voor de meeste dialecten vijf voor |
| | Nederlanders zal het gebruik van het Stan- | | | | twaalf. Er is meer dan ooit behoefte aan finan- |
| | daardnederlands noodzakelijk zijn. Sprekers | | | | ciering voor onderzoeksprojecten, volgens de |
| | van een streektaal passen zich dan zonder | | | | SND. Omdat de streektalen spreektalen zijn, |
| | moeite aan. | | | | is het zeker hard nodig ze te boek te stellen |
| 4 | | Her en der zijn stichtingen en clubs ont- | | | | en op band of cd op te nemen, want de spre- |
| | staan, die zich inspannen om het dialect te | | | | kers sterven uit. Ik vraag me af of er altijd |
| | behouden. Deze toegenomen belangstelling | | | | subsidies moeten worden gegeven. Misschien |
| | is vooral ontstaan, doordat de dialecten het al | | | | wel voor grotere wetenschappelijke onder- |
| | jaren moeilijk hebben. Soms hebben de clubs | | | | zoeksprojecten. Maar het aardige en uitda- |
| | een sterk hobbyistisch karakter, waarbij de | | | | gende van het streektaalwerk zit ’m vooral |
| | beoefenaren met inzet van veel vrije tijd en | | | | daarin dat streektaalliefhebbers zich finan- |
| | middelen hun streektaal proberen te bewaren. | | | | cieel moeten weten te redden. Door het uitge- |
| | Het wordt haast een modeverschijnsel om op- | | | | ven van boeken, cd’s, kaarten en ander ma- |
| | zettelijk de streektaal te gebruiken. | | | | teriaal kom je in de belangstelling en kun je |
| 5 | | Er zijn ook activiteiten met een bijna we- | | | | gelden voortbrengen voor grotere projecten. |
| | tenschappelijk karakter. Zo werd op de Dia- | | | | Dat maakt creatief en voorkomt verkwisting |
| | lectendag de aanvulling op het Zeeuwse | | | | van gemeenschapsgeld. |
| | Woordenboek aan de commissaris van de | | 10 | | De SND-brochure stelt dat alle dialecten |
| | koningin overhandigd. Er is 30 jaar aan ge- | | | | een volwaardige grammatica en woorden- |
| | werkt; 20 jaar om het samen te stellen en 10 | | | | schat hebben. Dat wil niet zeggen dat de ver- |
| | jaar om sponsors voor de uitgave te vinden. | | | | schillen altijd groot zijn. Mijn streektaal verschilt |
| | Met het samenstellen van het Zeeuwse Woor- | | | | voor 90 procent van het Nederlands |
| | denboek zelf was destijds 40 jaar gemoeid. | | | | door de uitspraak. Het resterende verschil zit |
| | Opvallend was dat de commissaris een warm | | | | in de eigen woordenschat (in mijn geval |
| | pleidooi hield voor het gebruik van de streek- | | | | mooie woorden als: trule, meezikke, kluitruif, |
| | taal in het openbare leven, omdat dit mensen | | | | fuuchie, voor rollen, muggen, hark, vuiltje). Er |
| | bij elkaar brengt (‘door deze taal van het | | | | zijn ook wat grammaticale eigenaardigheden |
| | hart’), maar daarbij zijn toehoorders in ‘ge- | | | | (gaoneme - gaan wij), maar van een geheel |
| | woon’ Nederlands aansprak. | | | | eigen woordenschat is in mijn dialect geen |
| 6 | | Door de toegenomen mobiliteit van de Ne- | | | | sprake. |
| | derlanders, de uitbreiding van het onderwijs | | 11 | | Hoewel ik het niet eens ben met alle stel- |
| | en de opkomst van de moderne media zijn de | | | | lingen in de brochure van de SND, vind ik het |
| | streektalen de laatste eeuw razendsnel afge- | | | | zeker nodig om de streektalen te inventarise- |
| | kalfd. Uit eigen ervaring kan ik over de veran- | | | | ren. Maar het is ook belangrijk dat gemeen- |
| | derde rol van dialecten meepraten. Mijn ge- | | | | schapsgeld daarbij terecht en kritisch wordt |
| | boorteplaats in de Alblasserwaard kenmerkte | | | | gebruikt. |
| | zich door een eigen(aardig) taaltje: het Bag- | | | | |
| | gerdurps met een eigen woordenschat en uit- | | | | naar een artikel van Jacques Kraaijeveld, |
| | spraak. Thuis en op straat gebruikte je het | | | | Algemeen Dagblad, 2 april 2003 |
