Background image

terug

Komt de zelfstandige winkelier terug?

1     Het is een bekende klacht dat winkelstra-    bankgarantie van zelfstandige winkeliers over.
 ten er tegenwoordig allemaal hetzelfde uit- Het betekent dat de betaling van de winkel-
 zien. Warenhuizen en filiaalketens bezetten huur gegarandeerd is. Daardoor kunnen zelf-
 de beste plekken. Kleine winkeliers komen er standige winkeliers gemakkelijker winkelruim-
 nauwelijks tussen. Van hen zijn er ook steeds te huren.
 minder. In 1980 kwam nog 44 procent van de7     Recente cijfers tonen aan dat er voor-
 omzet in de detailhandel voor rekening van de alsnog weinig te merken is van een terugkeer
 zelfstandige winkelier, nu is dat nog maar 15 van de zelfstandige winkelier. Uit onderzoek
 procent. blijkt dat vorig jaar het vloeroppervlak van de
2     In hoofdwinkelstraten en nieuwe winkel- winkels met filiaalketens met 2 procent steeg
 centra zijn de huren te hoog voor kleine zelf- tot 50 procent van de totale winkeloppervlak-
 standigen. Bij de opzet van nieuwe winkelcen- te. Ook hoogleraar economie Will Reijnders
 tra spelen projectontwikkelaars en beleg- uit Tilburg ziet nog geen terugkeer naar echte
 gingsmaatschappijen bovendien op safe, door zelfstandigheid. “Het hangt ervan af wat je
 in zee te gaan met het grootwinkelbedrijf. Dat onder zelfstandigheid verstaat,” zegt hij. “Ik
 garandeert hoge omzetten en sluit faillisse- bedoel daarmee de winkelier met die ene ei-
 ment vrijwel uit. Als Vendex KBB (onder meer gen zaak. Hun aantal groeit niet. Ook de grote
 V&D en HEMA), Ahold (onder meer Albert warenhuizen hebben de top van hun
 Heijn en Etos) en Blokker (onder meer Blok- marktaandeel wel zo’n beetje bereikt. De
 ker en Bart Smit) eenmaal aan bod zijn ge- grootste groeiers zijn zelfstandige winkeliers
 komen, blijft er nog maar weinig ruimte over die zijn aangesloten bij een samenwerkings-
 voor zelfstandige winkeliers. verband. Zij combineren het zelfstandig on-
3     Maar er is een ommekeer op komst, dernemerschap met de voordelen van een
 denken sommige kenners van de detailhan- ketenbedrijf.”
 del. “Steden beseffen dat ze meer variatie in8     Ongeveer de helft van de samenwerkende
 hun winkelbestand moeten aanbrengen, om detaillisten is aangesloten bij een inkoopcom-
 zich te onderscheiden van andere,” zegt Jan binatie, maar de winkel zelf blijft ‘uniek’. De
 Willem Grievink, een deskundige op het ge- samenwerking bestaat voornamelijk uit een
 bied van winkelhuisvesting, die gemeenten gezamenlijke inkoop. De andere helft van de
 adviseert over hun detailhandelsbeleid. “Ik zie samenwerkingverbanden bestaat uit de zoge-
 een groeiende vraag naar kleinschalige, naamde franchiseformules. Een van de be-
 hoogwaardige en avontuurlijke winkels.” langrijkste troeven van franchiseformules is
4     Door de eenvormigheid van winkelstraten het gezamenlijke winkel- en marketingconcept
 is het gezellig winkelen in de praktijk eerder dat zorgt voor een grote herkenbaarheid van
 een jagen op koopjes geworden: het winkel- de filialen. De winkels zien er hetzelfde uit en
 publiek spoedt zich van de ene naar de ande- ze hebben dezelfde producten. Voor de on-
 re aanbieding in filiaalzaken. Grievink: “Op dernemer wordt hier dus bijna alles centraal
 zich is er niets mis met filiaalketens. Waren- geregeld.
 huizen als V&D en de Bijenkorf zijn belangrij-9     Reijnders verwacht dat het aandeel van
 ke publiekstrekkers. Maar je hebt ook lokale de ‘echte zelfstandigen’ in de detailhandels-
 ‘pareltjes’ nodig. Speciaalzaken die een stad omzet, dus van winkels die het helemaal zon-
 uniek maken, en waarvoor klanten een paar der samenwerking doen, nog verder zal da-
 kilometer willen omrijden. Die zijn er nu te len, van 15 procent nu naar 8 tot 10 procent:
 weinig.” “Alleen zelfstandigen die een speciale positie
5     Om zelfstandigen een kans te gunnen veroveren, zullen het redden. Nieuwe trends,
 stellen de gemeenten bij de ontwikkeling van zoals de terugkeer van broeken met wijde pij-
 nieuwe winkelcentra een selectiecommissie pen, zie je altijd eerst in kleine winkeltjes,
 samen, waarin naast de gemeente de pro- voordat ze door het filiaalbedrijf worden op-
 jectontwikkelaar en het bedrijfsleven zitten. gepikt.”
 Dit biedt de kans winkelruimte voor zelfstan-10     De opwaardering van winkels - zoals de
 digen te reserveren. Zo moet het nieuwe win- omtovering van slagerij in traiteur, of van
 kelcentrum Parade in Nootdorp vooral ‘gezel- warme bakker in croissanterie - is een van de
 lig’ zijn: een mengeling van grote en kleine methoden om die speciale positie te verove-
 winkels, panden met Oud-Hollandse gevels ren. Vooral grote steden kennen veel gespe-
 en appartementen boven de winkels. cialiseerde winkels, oude en nieuwe. Maar ze
6     Volgens Grievink hebben klein en groot zijn voornamelijk te vinden in kleinere winkel-
 elkaar nodig. “Een V&D ziet graag een mooie straten en in de zijstraten, waar de huren nog
 speciaalzaak naast zich.” Dat het grootwin- op te brengen zijn. Of nieuwe pogingen om ze
 kelbedrijf het plotseling goed voor heeft met een plaats te geven in grote winkelcentra
 zelfstandige winkeliers, blijkt ook uit het feit succesvol zullen zijn, moet nog blijken.
 dat Vendex een van de financiers is van het 
 vorig jaar opgerichte Garantiefonds voor het  naar een artikel van Martin de Jong, Else-
 Midden- en Kleinbedrijf. Dit fonds neemt de  vier, januari 2003