1 | | Het is een bekende klacht dat winkelstra- | | | | bankgarantie van zelfstandige winkeliers over. |
| | ten er tegenwoordig allemaal hetzelfde uit- | | | | Het betekent dat de betaling van de winkel- |
| | zien. Warenhuizen en filiaalketens bezetten | | | | huur gegarandeerd is. Daardoor kunnen zelf- |
| | de beste plekken. Kleine winkeliers komen er | | | | standige winkeliers gemakkelijker winkelruim- |
| | nauwelijks tussen. Van hen zijn er ook steeds | | | | te huren. |
| | minder. In 1980 kwam nog 44 procent van de | | 7 | | Recente cijfers tonen aan dat er voor- |
| | omzet in de detailhandel voor rekening van de | | | | alsnog weinig te merken is van een terugkeer |
| | zelfstandige winkelier, nu is dat nog maar 15 | | | | van de zelfstandige winkelier. Uit onderzoek |
| | procent. | | | | blijkt dat vorig jaar het vloeroppervlak van de |
2 | | In hoofdwinkelstraten en nieuwe winkel- | | | | winkels met filiaalketens met 2 procent steeg |
| | centra zijn de huren te hoog voor kleine zelf- | | | | tot 50 procent van de totale winkeloppervlak- |
| | standigen. Bij de opzet van nieuwe winkelcen- | | | | te. Ook hoogleraar economie Will Reijnders |
| | tra spelen projectontwikkelaars en beleg- | | | | uit Tilburg ziet nog geen terugkeer naar echte |
| | gingsmaatschappijen bovendien op safe, door | | | | zelfstandigheid. “Het hangt ervan af wat je |
| | in zee te gaan met het grootwinkelbedrijf. Dat | | | | onder zelfstandigheid verstaat,” zegt hij. “Ik |
| | garandeert hoge omzetten en sluit faillisse- | | | | bedoel daarmee de winkelier met die ene ei- |
| | ment vrijwel uit. Als Vendex KBB (onder meer | | | | gen zaak. Hun aantal groeit niet. Ook de grote |
| | V&D en HEMA), Ahold (onder meer Albert | | | | warenhuizen hebben de top van hun |
| | Heijn en Etos) en Blokker (onder meer Blok- | | | | marktaandeel wel zo’n beetje bereikt. De |
| | ker en Bart Smit) eenmaal aan bod zijn ge- | | | | grootste groeiers zijn zelfstandige winkeliers |
| | komen, blijft er nog maar weinig ruimte over | | | | die zijn aangesloten bij een samenwerkings- |
| | voor zelfstandige winkeliers. | | | | verband. Zij combineren het zelfstandig on- |
3 | | Maar er is een ommekeer op komst, | | | | dernemerschap met de voordelen van een |
| | denken sommige kenners van de detailhan- | | | | ketenbedrijf.” |
| | del. “Steden beseffen dat ze meer variatie in | | 8 | | Ongeveer de helft van de samenwerkende |
| | hun winkelbestand moeten aanbrengen, om | | | | detaillisten is aangesloten bij een inkoopcom- |
| | zich te onderscheiden van andere,” zegt Jan | | | | binatie, maar de winkel zelf blijft ‘uniek’. De |
| | Willem Grievink, een deskundige op het ge- | | | | samenwerking bestaat voornamelijk uit een |
| | bied van winkelhuisvesting, die gemeenten | | | | gezamenlijke inkoop. De andere helft van de |
| | adviseert over hun detailhandelsbeleid. “Ik zie | | | | samenwerkingverbanden bestaat uit de zoge- |
| | een groeiende vraag naar kleinschalige, | | | | naamde franchiseformules. Een van de be- |
| | hoogwaardige en avontuurlijke winkels.” | | | | langrijkste troeven van franchiseformules is |
4 | | Door de eenvormigheid van winkelstraten | | | | het gezamenlijke winkel- en marketingconcept |
| | is het gezellig winkelen in de praktijk eerder | | | | dat zorgt voor een grote herkenbaarheid van |
| | een jagen op koopjes geworden: het winkel- | | | | de filialen. De winkels zien er hetzelfde uit en |
| | publiek spoedt zich van de ene naar de ande- | | | | ze hebben dezelfde producten. Voor de on- |
| | re aanbieding in filiaalzaken. Grievink: “Op | | | | dernemer wordt hier dus bijna alles centraal |
| | zich is er niets mis met filiaalketens. Waren- | | | | geregeld. |
| | huizen als V&D en de Bijenkorf zijn belangrij- | | 9 | | Reijnders verwacht dat het aandeel van |
| | ke publiekstrekkers. Maar je hebt ook lokale | | | | de ‘echte zelfstandigen’ in de detailhandels- |
| | ‘pareltjes’ nodig. Speciaalzaken die een stad | | | | omzet, dus van winkels die het helemaal zon- |
| | uniek maken, en waarvoor klanten een paar | | | | der samenwerking doen, nog verder zal da- |
| | kilometer willen omrijden. Die zijn er nu te | | | | len, van 15 procent nu naar 8 tot 10 procent: |
| | weinig.” | | | | “Alleen zelfstandigen die een speciale positie |
5 | | Om zelfstandigen een kans te gunnen | | | | veroveren, zullen het redden. Nieuwe trends, |
| | stellen de gemeenten bij de ontwikkeling van | | | | zoals de terugkeer van broeken met wijde pij- |
| | nieuwe winkelcentra een selectiecommissie | | | | pen, zie je altijd eerst in kleine winkeltjes, |
| | samen, waarin naast de gemeente de pro- | | | | voordat ze door het filiaalbedrijf worden op- |
| | jectontwikkelaar en het bedrijfsleven zitten. | | | | gepikt.” |
| | Dit biedt de kans winkelruimte voor zelfstan- | | 10 | | De opwaardering van winkels - zoals de |
| | digen te reserveren. Zo moet het nieuwe win- | | | | omtovering van slagerij in traiteur, of van |
| | kelcentrum Parade in Nootdorp vooral ‘gezel- | | | | warme bakker in croissanterie - is een van de |
| | lig’ zijn: een mengeling van grote en kleine | | | | methoden om die speciale positie te verove- |
| | winkels, panden met Oud-Hollandse gevels | | | | ren. Vooral grote steden kennen veel gespe- |
| | en appartementen boven de winkels. | | | | cialiseerde winkels, oude en nieuwe. Maar ze |
6 | | Volgens Grievink hebben klein en groot | | | | zijn voornamelijk te vinden in kleinere winkel- |
| | elkaar nodig. “Een V&D ziet graag een mooie | | | | straten en in de zijstraten, waar de huren nog |
| | speciaalzaak naast zich.” Dat het grootwin- | | | | op te brengen zijn. Of nieuwe pogingen om ze |
| | kelbedrijf het plotseling goed voor heeft met | | | | een plaats te geven in grote winkelcentra |
| | zelfstandige winkeliers, blijkt ook uit het feit | | | | succesvol zullen zijn, moet nog blijken. |
| | dat Vendex een van de financiers is van het | | | | |
| | vorig jaar opgerichte Garantiefonds voor het | | | |
naar een artikel van Martin de Jong, Else- |
| | Midden- en Kleinbedrijf. Dit fonds neemt de | | | |
vier, januari 2003 |