Examentrainers

1		In 0,25 seconde bepalen we of we ie-				ting is volgens Ruys zeker net zo belangrijk
		mand aardig, eerlijk, saai of arrogant vinden.				als de feitelijke uitstraling van de persoon in
		En de persoon in kwestie moet van goeden				kwestie.
		huize komen, willen we onze mening nog bij-		5		En er is meer. Bij eerste ontmoetingen
		stellen. Psychologe Kirsten Ruys ontdekte				blijken ook herkenningen en de mening van
		dat ons gevoel voor iemand vooral bepaald				derden een rol te spelen. Een nieuwkomer
		wordt door zijn of haar houding.				kan nog zo aardig zijn, maar als hij of zij je
2		Ons brein werkt soms zeer snel en zeer				doet denken aan de akeligste leraar uit je
		grof. In zegge en schrijve een kwart seconde				jeugd, dan zal het gevoel bij voorbaat nega-
		bepalen we of we iemand die we voor het				tief zijn. Of wanneer je vrienden al weken
		eerst ontmoeten, aardig, arrogant, betrouw-				roepen dat de nieuwe trainer van de voetbal-
		baar, intelligent, autoritair, saai of gevoelig				club een sukkel is, dan ontstaat er bij jezelf
		vinden. Die vaardigheid hebben we van onze				een vooringenomenheid waar de trainer niet
		prehistorische voorouders geërfd. Het zijn				tegen op kan boksen.
		automatische processen in ons brein die on-		6		Die vooringenomenheid is trouwens niet
		ze gevoelens sturen. We letten daarbij vooral				uitzonderlijk bij eerste indrukken. Als het er-
		op de negatieve aspecten. In een wereld van				om gaat een nieuwkomer in te delen bij
		eten of gegeten worden, was het letterlijk van				goed’ of ‘fout’, maken we onbewust gebruik
		levensbelang om in een fractie van een se-				van stereotypen1), vooroordelen en desnoods
		conde te bepalen of een ontmoeting gevaar				volkswijsheden. Dit hokjesdenken is hard-
		inhield of niet. Beter een paar keer te vaak				nekkiger dan we zelf willen toegeven. Uit on-
		weggerend, dan één keer te lang gebleven.				derzoek blijkt dat zelfs mensen die fel tegen
3		Gezichtsuitdrukking en lichaamshouding				discriminatie zijn, in hun onderbewustzijn
		beïnvloeden in belangrijke mate de eerste in-				toch vaak racistisch reageren. Bij testen wor-
		druk die we van iemand hebben. Lachende				den woorden met een negatieve lading, zoals
		mensen worden sneller sympathiek gevon-				ziek, haat, lelijk, met veel meer gemak ge-
		den en mensen die fysiek zelfverzekerd aan-				koppeld aan namen die niet uit de eigen taal
		wezig zijn, komen gemiddeld vlotter en aan-				of groep komen, terwijl positieve woorden,
		trekkelijker over dan mensen met een schu-				zoals geluk, liefde, gezond, aan namen wor-
		we houding. Ook hier gaan we van de veron-				den gekoppeld die wel in de eigen taal of
		derstelling uit: ‘Je krijgt wat je ziet’. De toon				groep voorkomen.
		waarop een vreemde iets zegt, speelt maar		7		Hoe belangrijk een eerste indruk in het
		voor dertig procent een rol en wát hij of zij				leven is, blijkt wel uit het feit dat mensen zel-
		zegt, is hooguit voor tien procent belangrijk.				den of nooit bereid zijn hun eerste indruk te
		Met andere woorden: al is je openingszin bij				nuanceren, laat staan te corrigeren. Wie een-
		een eerste ontmoeting nog zo afgezaagd				maal als ‘eikel’ of ‘tut-hola’ gebrandmerkt is,
		(“Ken ik jou niet ergens van?”), als je die zin				kan die mening bijna niet meer in een positie-
		op een sympathieke toon, met een zelfver-				ve ombuigen. Een ‘dom blondje’ kan hooguit
		zekerde houding en vooral lachend uit-				nog door een paar slimme opmerkingen een
		spreekt, heb je meestal al een prima eerste				betere indruk maken. Maar bewijzen dat je
		indruk gemaakt.				toch aardig of eerlijk bent, is een stuk moei-
4		De ene gulle lach is echter de andere				lijker. Die eigenschappen kun je namelijk
		niet, ontdekte Kirsten Ruys bij haar onder-				spelen. Bovendien geven mensen niet graag
		zoek aan de Universiteit van Amsterdam.				toe dat ze zich vergist hebben. Dat zou af-
		Ons gevoel voor een nieuwkomer wordt im-				breuk doen aan hun inschattingsvermogen.
		mers mede bepaald door de omgeving waar-				Daarom zoeken mensen bevestiging van hun
		in wij hem of haar plaatsen. Ieder mens				eerste indruk. Ze zoeken naar gedragingen,
		plaatst andere mensen bij een eerste kennis-				opmerkingen en houdingen die passen in
		making onbewust en razendsnel in een				hun zie-je-wel-dat-ik-gelijk-heb-denken. Dat
		hokje. Past de nieuwkomer bij jouw-soort-				lijkt onrechtvaardig en gemeen en dat is het
		mensen of niet? De mens zoekt van nature				ook. Punt is alleen: we doen het zelf ook.
		naar veiligheid en die vindt hij naar verwach-		8		Ondanks alle omgevingsinvloeden blijft
		ting het best bij soortgenoten. De glimlach				lichaamstaal de belangrijkste factor bij een
		van een skinhead mag nog zo sympathiek				eerste indruk. Niet de kleren, de haren, de
		zijn, als je zelf meer een jasje-dasje-type				woorden, de uiterlijke rijkdom of de schoon-
		bent, dan zul je eerder sympathie voelen bij				heid bepalen iemands uitstraling, maar veel
		de glimlach van iemand in nette kleding. Met				meer zijn mimiek, houding en gebaren.
		andere woorden: de situatie van de ontmoe-
						Naar een artikel van Ron Buitenhuis,
						Eindhovens Dagblad, 7 juli 2004

noot 1 stereotypen = vaststaande, onveranderlijke beelden die men van personen of groepen heeft