1 | | In 0,25 seconde bepalen we of we ie- | | | | ting is volgens Ruys zeker net zo belangrijk |
| | mand aardig, eerlijk, saai of arrogant vinden. | | | | als de feitelijke uitstraling van de persoon in |
| | En de persoon in kwestie moet van goeden | | | | kwestie. |
| | huize komen, willen we onze mening nog bij- | | 5 | | En er is meer. Bij eerste ontmoetingen |
| | stellen. Psychologe Kirsten Ruys ontdekte | | | | blijken ook herkenningen en de mening van |
| | dat ons gevoel voor iemand vooral bepaald | | | | derden een rol te spelen. Een nieuwkomer |
| | wordt door zijn of haar houding. | | | | kan nog zo aardig zijn, maar als hij of zij je |
2 | | Ons brein werkt soms zeer snel en zeer | | | | doet denken aan de akeligste leraar uit je |
| | grof. In zegge en schrijve een kwart seconde | | | | jeugd, dan zal het gevoel bij voorbaat nega- |
| | bepalen we of we iemand die we voor het | | | | tief zijn. Of wanneer je vrienden al weken |
| | eerst ontmoeten, aardig, arrogant, betrouw- | | | | roepen dat de nieuwe trainer van de voetbal- |
| | baar, intelligent, autoritair, saai of gevoelig | | | | club een sukkel is, dan ontstaat er bij jezelf |
| | vinden. Die vaardigheid hebben we van onze | | | | een vooringenomenheid waar de trainer niet |
| | prehistorische voorouders geërfd. Het zijn | | | | tegen op kan boksen. |
| | automatische processen in ons brein die on- | | 6 | | Die vooringenomenheid is trouwens niet |
| | ze gevoelens sturen. We letten daarbij vooral | | | | uitzonderlijk bij eerste indrukken. Als het er- |
| | op de negatieve aspecten. In een wereld van | | | | om gaat een nieuwkomer in te delen bij |
| | eten of gegeten worden, was het letterlijk van | | | | goed’ of ‘fout’, maken we onbewust gebruik |
| | levensbelang om in een fractie van een se- | | | | van stereotypen1), vooroordelen en desnoods |
| | conde te bepalen of een ontmoeting gevaar | | | | volkswijsheden. Dit hokjesdenken is hard- |
| | inhield of niet. Beter een paar keer te vaak | | | | nekkiger dan we zelf willen toegeven. Uit on- |
| | weggerend, dan één keer te lang gebleven. | | | | derzoek blijkt dat zelfs mensen die fel tegen |
3 | | Gezichtsuitdrukking en lichaamshouding | | | | discriminatie zijn, in hun onderbewustzijn |
| | beïnvloeden in belangrijke mate de eerste in- | | | | toch vaak racistisch reageren. Bij testen wor- |
| | druk die we van iemand hebben. Lachende | | | | den woorden met een negatieve lading, zoals |
| | mensen worden sneller sympathiek gevon- | | | | ziek, haat, lelijk, met veel meer gemak ge- |
| | den en mensen die fysiek zelfverzekerd aan- | | | | koppeld aan namen die niet uit de eigen taal |
| | wezig zijn, komen gemiddeld vlotter en aan- | | | | of groep komen, terwijl positieve woorden, |
| | trekkelijker over dan mensen met een schu- | | | | zoals geluk, liefde, gezond, aan namen wor- |
| | we houding. Ook hier gaan we van de veron- | | | | den gekoppeld die wel in de eigen taal of |
| | derstelling uit: ‘Je krijgt wat je ziet’. De toon | | | | groep voorkomen. |
| | waarop een vreemde iets zegt, speelt maar | | 7 | | Hoe belangrijk een eerste indruk in het |
| | voor dertig procent een rol en wát hij of zij | | | | leven is, blijkt wel uit het feit dat mensen zel- |
| | zegt, is hooguit voor tien procent belangrijk. | | | | den of nooit bereid zijn hun eerste indruk te |
| | Met andere woorden: al is je openingszin bij | | | | nuanceren, laat staan te corrigeren. Wie een- |
| | een eerste ontmoeting nog zo afgezaagd | | | | maal als ‘eikel’ of ‘tut-hola’ gebrandmerkt is, |
| | (“Ken ik jou niet ergens van?”), als je die zin | | | | kan die mening bijna niet meer in een positie- |
| | op een sympathieke toon, met een zelfver- | | | | ve ombuigen. Een ‘dom blondje’ kan hooguit |
| | zekerde houding en vooral lachend uit- | | | | nog door een paar slimme opmerkingen een |
| | spreekt, heb je meestal al een prima eerste | | | | betere indruk maken. Maar bewijzen dat je |
| | indruk gemaakt. | | | | toch aardig of eerlijk bent, is een stuk moei- |
4 | | De ene gulle lach is echter de andere | | | | lijker. Die eigenschappen kun je namelijk |
| | niet, ontdekte Kirsten Ruys bij haar onder- | | | | spelen. Bovendien geven mensen niet graag |
| | zoek aan de Universiteit van Amsterdam. | | | | toe dat ze zich vergist hebben. Dat zou af- |
| | Ons gevoel voor een nieuwkomer wordt im- | | | | breuk doen aan hun inschattingsvermogen. |
| | mers mede bepaald door de omgeving waar- | | | | Daarom zoeken mensen bevestiging van hun |
| | in wij hem of haar plaatsen. Ieder mens | | | | eerste indruk. Ze zoeken naar gedragingen, |
| | plaatst andere mensen bij een eerste kennis- | | | | opmerkingen en houdingen die passen in |
| | making onbewust en razendsnel in een | | | | hun zie-je-wel-dat-ik-gelijk-heb-denken. Dat |
| | hokje. Past de nieuwkomer bij jouw-soort- | | | | lijkt onrechtvaardig en gemeen en dat is het |
| | mensen of niet? De mens zoekt van nature | | | | ook. Punt is alleen: we doen het zelf ook. |
| | naar veiligheid en die vindt hij naar verwach- | | 8 | | Ondanks alle omgevingsinvloeden blijft |
| | ting het best bij soortgenoten. De glimlach | | | | lichaamstaal de belangrijkste factor bij een |
| | van een skinhead mag nog zo sympathiek | | | | eerste indruk. Niet de kleren, de haren, de |
| | zijn, als je zelf meer een jasje-dasje-type | | | | woorden, de uiterlijke rijkdom of de schoon- |
| | bent, dan zul je eerder sympathie voelen bij | | | | heid bepalen iemands uitstraling, maar veel |
| | de glimlach van iemand in nette kleding. Met | | | | meer zijn mimiek, houding en gebaren. |
| | andere woorden: de situatie van de ontmoe- | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | Naar een artikel van Ron Buitenhuis, |
| | | | | | Eindhovens Dagblad, 7 juli 2004 |
noot 1 stereotypen = vaststaande, onveranderlijke beelden die men van personen of groepen heeft