Examentrainers

1			Soms, als hij in bed ligt en rond-					traditie, verliest zijn wortels, die wordt
			doolt in dat schemergebied tussen waken					ziek.
			en slapen, kan hij de uitgeverij weer		7	85		Hoe minder invloed iemand heeft
			ruiken. De geur van papier en verse					op zijn vertrek van huis, hoe groter 'de
	5		letters. De schrijver Adnan Ghoreifi (56)					kans op heimwee', zeggen Van Tilburg en
			is dan weer even terug in die straat in het					haar collega's van de Leidse universiteit.
			centrum van Teheran, waar je alle boek-					Zij praten dus over heimwee als over een
			winkels kunt vinden en alle uitgeverijen.			90		ziekte, over de kans die je loopt om deze
			Cafés, journalisten, studenten. Hij kwam					ziekte op te lopen. Zij spreken over de
	10		er vaak, heel vaak. Hij hield van die					noodzaak van 'erkenning', waardoor een
			straat. Het was de straat van de honger					'heldere diagnose' en de keuze van
			naar kennis, de straat van de jeugd. Die					passende 'behandelmethoden' mogelijk
			straat, dat was hij zelf.			95		zouden zijn. Al blijft terug naar huis het
2			Ook nu, op een maandagmiddag in					enige echte geneesmiddel.
	15		zijn flat vijfhoog in Diemen-Zuid, ziet hij					Heimweelijders krijgen vaak ten onrechte
			de straat weer voor zich. Waar dat beeld					het etiket 'depressief' opgeplakt, zeggen
			vandaan komt? Het komt door de liefde					de Leidse onderzoeksters. Dat bemoeilijkt
			voor die dingen, zegt hij. Een verleden			100		in ieder geval een mogelijke behandeling.
			dat niet herwonnen kan worden. Het komt					Bij de Stichting Pharos in Utrecht, waar
	20		door het heimwee.					vluchtelingen met psychische problemen
3			Wat is de emotie die wij heimwee					terecht kunnen, wordt inderdaad nooit de
			noemen? Volgens 'Van Dale, Groot					diagnose 'heimwee' gesteld. Het komt in
			woordenboek der Nederlandse taal' is			105		het behandelboek niet voor. Vluchtelingen
			heimwee¹ "het (ziekelijk) verlangen					hebben vaak zulke complexe
	25		naar de geboortegrond, naar huis, bij					problemen, dat er misschien voor heim-
			verwijderd zijn daarvan" en 2) "verlangen					wee te weinig aandacht is, erkent thera-
			naar een vroegere omgeving of toestand,					peute Mia Groenenberg. Wat zij eraan
			of naar hetgeen als bestemming gedacht			110		zou kunnen doen? Praten willen de heimwee-
			wordt". Dat is mooi gezegd, maar wat					lijders in ieder geval, eindeloos
	30		betekent het? Hoezeer kunnen mensen					praten over wat ze missen en hoe mooi
			onder heimwee lijden? En maakt het voor					het was. Ze dromen over teruggaan - ook
			het verlangen uit of je vrijwillig je thuis					al weten ze soms dat dat niet kan. Ze
			hebt verlaten of gedwongen werd? Neem			115		idealiseren hun oude situatie. Daarop kan
			de honderdduizenden Joegoslaven en					in de gesprekken in ieder geval gewezen
	35		Albaniërs die korte tijd geleden moesten					worden.
			vluchten. Ze wilden zo snel mogelijk naar		8			Je kunt ook zeggen dat mensen in
			huis, zeiden de meesten. Hun land was en					het moderne 'werelddorp' van vandaag
			werd verwoest, het zou, ook als er vrede			120		overal kunnen aarden. Door de moderne
			zou komen, nooit meer hetzelfde zijn.					communicatiemiddelen lijkt de wereld
	40		Toch verlangden zij ernaar terug te gaan.					immers steeds kleiner te worden. In die
			Een in Nederland gearriveerde Kosovaarse					redenering is eigenlijk helemaal geen
			vrouw zei: "Ik denk elke dag, elk					plaats voor heimweegevoelens. Dat is een
			uur, elke minuut aan thuis."			125		onzinnige opvatting volgens de Amster-
4			Heimwee is relatief weinig onder-					damse psycholoog Nico Frijda, die jaren-
	45		zocht, zegt psychologe Miranda van					lang studie heeft gedaan naar emoties.
			Tilburg, die vorig jaar een boek schreef					Natuurlijk is het waar dat we met z'n
			over deze emotie. Wetenschappers en					allen steeds vaker verkassen. Flitsende
			therapeuten nemen het onderwerp niet erg			130		wereldburgers voelen we ons. Maar dat
			serieus. In het dagelijks leven wordt					maakt de behoefte aan verbondenheid en
	50		heimwee vaak gezien als een klein en					een vertrouwde omgeving er uiteindelijk
			voorbijgaand kinderprobleem. Het is					niet minder om. Hoe oud is de idee dat de
			huilen wanneer je bij die afschuwelijke					wereld één groot dorp is? Misschien 30
			tante uit logeren moet.			135		jaar? Het gevoel van heimwee is in ieder
5			Maar niet altijd gaat heimwee					geval veel ouder en essentiëler, zegt
	55		vanzelf weer over. Ook volwassenen					Frijda. Een mens hecht aan zijn taal, zijn
			kunnen lijden aan een ziekmakend					gewoonten, en heeft doorgaans een hekel
			verlangen naar huis. Het kan een obsessie					aan extra inspanningen en stress. Hoeveel
			zijn, vertelt Van Tilburg. Echte 'heimwee-			140		moeite kost het alleen al om aan een
			lijders' kunnen aan niets anders denken					nieuwe taal te wennen?
	60		dan aan thuis. Alsof zij hopeloos verliefd		9			Inmiddels is, volgens de Verenigde
			zijn. Het is een verlangen dat iemand kan					Naties, ongeveer één op de 250 wereld-
			verteren. Niet voor niets slaat heimwee					burgers vluchteling. Natuurlijk voelen
			meestal op de maag. Heimweelijders			145		niet al die mensen zich ontheemd. Velen
			kunnen letterlijk misselijk worden van					schieten opnieuw wortel. Maar ook al
	65		verlangen. Daarnaast komen ook hoofdpijn,					zijn zij succesvol, krijgen zij nieuwe
			een slap gevoel in de benen, slaap-					banen, nieuwe huizen, nieuwe liefdes: het
			problemen, gebrek aan eetlust, depressies					heimwee blijft, zegt de Iraanse schrijfster
			en vermoeidheid als verschijnselen voor.			150		Halleh Ghorafhi. Zij sprak voor het
6			Aan heimwee kun je doodgaan. Al					schrijven van een boek met veertig jonge,
	70		in de zeventiende eeuw werd het geval					geslaagde Iraniërs in Nederland en
			beschreven van een Zwitserse man die in					Amerika. Voelden zij zich thuis in hun
			Bazel op sterven lag, maar eenmaal thuis					nieuwe land? Nooit echt, was het ant-
			in Bern zienderogen opknapte. In			155		woord, al was het maar omdat de ánder
			Amerika kwam in de jaren tachtig bij					hen altijd als een vreemdeling bleef zien.
	75		jonge, gezonde Cambodjaanse vluchte-					Wie zich niet thuis voelt, droomt zich een
			lingen opvallend vaak het verschijnsel					bestemming elders. Vluchtelingen ver-
			voor dat zij volkomen onverwacht over-					langen vaak terug naar de tijd vóór die
			leden, midden in de nacht. Heimwee, was			160		staatsgreep, revolutie of oorlog, de tijd
			de diagnose. Bij de geboorte van een					dat hun huis nog thuis was.
	80		Cambodjaan wordt de placenta1) altijd
			begraven op een speciale plek. Wie te ver					naar: Judith Koelemeijer
			van die plek vandaan gaat, zo luidt de					uit: de Volkskrant, 12 mei 1999

¹placenta = moederkoek, nageboorte