| | | (1) In de wachtkamer van Het Oog- | | | | | worden voorkomen. Maar daardoor |
| | | ziekenhuis Rotterdam staan twee | | | | | wordt er hooguit geleerd van fouten |
| | | beeldschermen. Op beide is een oog | | | | | met ernstige gevolgen. Jammer, want |
| | | te zien. De wachtenden in de wacht- | | | 85 | | vergelijkbare fouten zijn vaak al eerder |
| 5 | | kamer kijken aandachtig toe: in de | | | | | opgetreden, maar dan zonder grote |
| | | operatiekamer worden de ogen van | | | | | effecten. En zonder dat ervan geleerd |
| | | hun familieleden geopereerd. Met | | | | | is.” |
| | | deze live-operaties probeert Het | | | | | (4) “Niets werkt zo nadelig als een |
| | | Oogziekenhuis in Rotterdam het aantal | | | 90 | | foutenmijdende cultuur, een cultuur |
| 10 | | medische missers terug te dringen. | | | | | waarin men fouten hard bestraft”, weet |
| | | Niet door streng op te treden tegen | | | | | Van Dyck, die al zo'n vijftien jaar |
| | | artsen die fouten maken, maar juist | | | | | onderzoek doet naar hoe bedrijven en |
| | | door over fouten niet langer geheim- | | | | | organisaties met fouten omgaan. |
| | | zinnig te doen. “We stimuleren dat | | | 95 | | “Vlieg je niet de laan uit bij een fout, |
| 15 | | artsen en verpleegkundigen al hun | | | | | dan belandt er wel een waar- |
| | | fouten en foutjes melden”, vertelt | | | | | schuwingsbrief op de mat of krijg je |
| | | directeur Frans Hiddema. “Sinds we | | | | | een woedende baas over je heen. Het |
| | | dat doen is het aantal foutenmeldingen | | | | | gevolg: mensen melden hun fouten |
| | | enorm gestegen. Wekelijks zitten | | | 100 | | niet en er wordt dus niets van geleerd. |
| 20 | | artsen en verpleegkundigen om de | | | | | Juist in zulke organisaties gaat het |
| | | tafel om alle fouten door te nemen en | | | | | vaak uiteindelijk een keer goed mis.” |
| | | ervan te leren. Dat is een ware | | | | | Volgens Van Dyck moet je mensen die |
| | | cultuuromslag.” | | | | | hun fouten melden juist belonen in |
| | | (2) Zolang je erover praat en er met | | | 105 | | plaats van straffen. Dat zo'n open |
| 25 | | zijn allen van leert, mag je in het | | | | | foutencultuur beter werkt, blijkt volgens |
| | | Rotterdamse ziekenhuis fouten maken. | | | | | haar uit veel onderzoeken. |
| | | Het lijkt te werken. Begin jaren | | | | | (5) Computerdeskundige Michiel |
| | | negentig, toen Hiddema en zijn com- | | | | | Vrasdonk (32) is iemand die bij een |
| | | pagnon Kees Sol directeur werden, | | | 110 | | organisatie werkt die tegenwoordig |
| 30 | | stond Het Oogziekenhuis Rotterdam | | | | | zo'n open foutencultuur heeft. “Een |
| | | matig aangeschreven. Nu prijkt het | | | | | aantal jaren geleden is de cultuur bij |
| | | bovenaan in landelijke patiënt- | | | | | ons duidelijk veranderd toen we een |
| | | tevredenheidslijstjes. Hiddema: “En het | | | | | nieuwe directeur kregen”, zegt hij. |
| | | aantal links-rechtsverwisselingen bij | | | 115 | | “Voor die tijd was het belangrijkste dat |
| 35 | | oogoperaties is van vijf, zes per jaar | | | | | medewerkers hun afspraken |
| | | gedaald tot nul of één, overigens | | | | | nakwamen”, vertelt Vrasdonk. “Had je |
| | | steeds zonder fatale gevolgen.” | | | | | een bepaald karwei niet op tijd af, dan |
| | | (3) “Fouten maken op de werkvloer is | | | | | was de baas boos. Maar het gevolg |
| | | bij de meeste organisaties helaas nog | | | 120 | | was dat medewerkers klussen niet |
| 40 | | altijd taboe”, zegt psychologe Cathy | | | | | durfden op te pakken, als ze niet zeker |
| | | van Dyck, docente aan de Vrije Uni- | | | | | wisten dat ze het werk op tijd en |
| | | versiteit Amsterdam. “Het principe van | | | | | zonder problemen konden afronden. |
| | | zulke bedrijven is, dat fouten moeten | | | | | Ook aan ingewikkelde opdrachten met |
| | | een groot gevaar op fouten, wilde nie- | | | 125 | | eens. In zijn pas verschenen boek De |
| 45 | | mand meer zijn vingers branden.” | | | | | kunst van het falen haalt hij veel meer |
| | | (6) Vrasdonks nieuwe manager | | | | | onderzoeken aan die hetzelfde lijken te |
| | | veranderde deze werkwijze: voor hem | | | | | bewijzen. Daar ligt volgens Van Dam |
| | | zijn afspraken richtlijnen. “Mede- | | | | | de belangrijkste verklaring waarom |
| | | werkers moeten samen de instelling | | | 130 | | veel mensen zo bang zijn om fouten te |
| 50 | | hebben om een afgesproken karwei op | | | | | maken: ze willen prestaties verrichten. |
| | | tijd af te hebben, maar als het toch niet | | | | | “Ze willen anderen laten zien wat ze in |
| | | gehaald wordt of er gaat iets fout, | | | | | hun mars hebben. Fouten maken is |
| | | hoeft dat niet meteen erg te zijn.” | | | | | daarbij verkeerd. Veel tijd nodig |
| | | Ook bij andere organisaties zag Vrasdonk | | | 135 | | hebben omdat je dingen uitprobeert |
| 55 | | dat het hele team daar gezamenlijk | | | | | eveneens: voor de buitenwereld lijkt |
| | | verantwoordelijk was en samen de | | | | | het dan of je minder slim bent, anders |
| | | gevolgen van een gemaakte fout ging | | | | | had je niet zoveel tijd nodig. De angst |
| | | rechtzetten. “Dat werkte zo goed!” | | | | | om fouten te maken staat uiteindelijk |
| | | (7) Met fouten kunnen omgaan en op | | | 140 | | succes in de weg”, concludeert hij in |
| 60 | | zo’n manier leren hoe je echte | | | | | zijn boek. “Als het mensen erom gaat |
| | | ongelukken kunt voorkomen is één | | | | | te laten zien wat ze kunnen, zoeken ze |
| | | ding. Maar het nut van fouten maken | | | | | in het algemeen geen uitdagingen |
| | | gaat volgens psychologen veel verder. | | | | | maar veiligheid. En het belangrijkste: |
| | | Organisaties zouden (ook in ongevaar- | | | 145 | | ze willen complimenten scoren, geen |
| 65 | | lijke situaties) hun medewerkers zelfs | | | | | kritiek krijgen.” |
| | | moeten stimuleren om gewoon dingen | | | | | (9) Overigens werkt een prestatie- |
| | | te proberen, met het risico van moge- | | | | | gerichte, foutenmijdende houding in |
| | | lijke fouten. “Daardoor passen | | | | | sommige gevallen wél, geven de |
| | | organisaties zich beter aan aan | | | 150 | | psychologen Van Dam en Van Dyck |
| 70 | | veranderende omstandigheden”, zegt | | | | | toe. Bij scholieren en studenten die |
| | | hoogleraar Michael Frese, werkzaam | | | | | tentamens moeten halen bijvoorbeeld. |
| | | in Singapore. “Om die reden zou het | | | | | Vlak voor en tijdens een tentamen |
| | | onderwijs in de westerse wereld flink | | | | | heeft een onderzoekende leerhouding |
| | | moeten veranderen. In plaats van | | | 155 | | geen voordeel en kun je het best puur |
| 75 | | leren hoe iets moet, zouden scholieren | | | | | op de prestatie gericht zijn. Het zou |
| | | en studenten veel meer moeten leren | | | | | een verklaring kunnen zijn waarom de |
| | | door domme fouten te maken en te | | | | | slimste jongetjes van de klas, na hun |
| | | ervaren waarom iets wel of niet werkt”, | | | | | opleiding lang niet altijd de meest |
| | | vindt hij. | | | 160 | | succesvolle carrières hebben. Hun |
| 80 | | (8) De Nederlandse psycholoog Arjan | | | | | aanpak werkte wel op school, maar |
| | | van Dam is het volledig met Frese | | | | | niet in het dagelijkse werkleven. |
