Examentrainers

Tong zonder bijsmaak – Zeeuwse proef met duurzame kweek van zoutwatervis

		(1) Bert Meijering trekt zijn groene				Solea heeft er – op experimentele
		laarzen aan en loopt naar een vijver		80		basis – al enige jaren ervaring mee.
		met zeewater. Een stukje van de bo-				Bovendien voedt tong zich met zagers.
		dem is afgezet met rechtopstaand				Daarin bestaat in Nederland eveneens
5		groen gaas. “Hierin moeten vier plat-				expertise: het Zeeuwse bedrijf Topsy
		visjes zitten, vier tongetjes, maar ze				Baits is wereldwijd de specialist in de
		hebben zich in het zand verstopt.” Hij		85		kweek van deze zeewormen.
		woelt met zijn hand over de bodem en				(6) Het ideaal van de ontwerpers van
		krijgt er een ter grootte van zijn hand-				‘Zeeuwse Tong’ ziet er als volgt uit: in
10		palm te pakken. “Deze heeft net een				een speciaal broedhuis worden jonge
		zeeworm achter zijn kiezen”, zegt				tongen en schelpdieren gekweekt.
		Meijering, wijzend op een bobbel		90		Deze dieren worden vervolgens uitge-
		onder de huid van de platvis.				zet in grote vijvers waarin ook zagers
		(2) Meijering is directeur van Topsy				worden geteeld. Het zeewater in de
15		Baits, een bedrijf in de provincie Zee-				vijvers komt uit de omliggende zoute
		land dat ‘zagers’ kweekt, de zeewor-				wateren (Ooster- of Westerschelde).
		men waarvan je op het strand door-		95		Na gebruik in de bassins bevat het
		gaans de aanwezigheid kunt zien aan				water de mest van de tong. Die wordt
		gaatjes in het natte zand waaruit lucht				benut voor het kweken van algen (een
20		opborrelt. Hij struint verder door het				soort kroos dat op het water drijft) of
		bassin, een bak van honderd meter				zilte gewassen zoals zeewier en zee-
		lang en tien meter breed, en komt na		100		kraal en het water wordt weer schoon
		enkele minuten met een handvol kok-				teruggepompt. Die algen vormen ver-
		kels terug. “Kokkels doen het hier ook				volgens weer voedsel voor de schelp-
25		redelijk.” Hij maakt een schelpje open				dieren, zoals kokkels, mosselen of
		en eet het weekdiertje rauw op. “En ze				oesters.
		smaken prima.”		105		(7) “Wij willen zoveel mogelijk de na-
		(3) Begin deze week werden er enkele				tuurlijke kringloop nabootsen”, aldus
		honderden tongetjes in twee bassins				Ketelaars. De proefboerderij van vijftig
30		van zagerkwekerij Topsy Baits in Zee-				hectare zal op theoretische gronden,
		land losgelaten. Het is de aftrap van				zo berekenen de ontwerpers, een
		‘Zeeuwse Tong’, een proefproject		110		jaarlijkse productie van dertig ton tong,
		waarin wordt gekeken of het mogelijk				honderdvijftig ton zagers en duizend
		is een zoutwatercultuur in Zeeland op				ton kokkels kunnen opleveren met een
35		te zetten. Vorige week werd daartoe				totale economische waarde van twee
		een overeenkomst gesloten. Het				miljoen euro.
		Ministerie van Landbouw betaalt de		115		(8) In het projectplan ‘De Zeeuwse
		helft van de kosten. De andere helft				Tong’ is berekend dat in principe tien-
		komt onder andere uit de visserij-,				tot vijftienduizend hectare land-
40		schelpdier- en landbouwsector. Na de				bouwgrond zou kunnen worden omge-
		eerste experimenten in de vijvers van				zet in aquacultuur; dat is zo’n tien
		Topsy Baits gaat een proefboerderij		120		procent van de provinciale landbouw-
		van start in het dorp Colijnsplaat in				grond. Maar wil Zeeland dit ook? En
		Zeeland.				hoe gaat dat het landschap veran-
45		(4) “Het idee is ontstaan tijdens een				deren? De provincie is groot voor-
		conferentie”, vertelt onderzoeker Wil-				stander van de aquacultuur. De land-
		lem Brandenburg van de Landbouw-		125		bouwsector stond er aanvankelijk
		universiteit van Wageningen, die het				huiverig tegenover. “Tijdens de eerste
		project samen met collega-onderzoe-				informatiebijeenkomsten reageerden
50		ker Jan Ketelaars op poten heeft ge-				sommige boeren ronduit verontwaar-
		zet. “We discussieerden over het feit				digd”, zegt Wageningen-onderzoeker
		dat zoet water in de toekomst steeds		130		Brandenburg. “Ze zeiden: ‘U denkt
		schaarser zal worden en dat de land-				toch niet dat wij het land dat we na de
		bouw daar heel veel van nodig heeft.				watersnoodramp met veel moeite
55		‘Is daar een duurzame, dus milieu-				geschikt hebben gemaakt voor de
		vriendelijke oplossing voor te beden-				akkerbouw, weer laten verzilten?’.”
		ken die ook nog economische toe-		135		(9) Maar tijdens de presentatie van de
		komstmogelijkheden biedt?’, vroegen				plannen, afgelopen zomer, waren de
		wij ons af. Uiteindelijk kwamen we op				reacties positiever. Een aantal boeren
60		het kweken van zoutwatervis. Daar is				zag ook de economische voordelen.
		immers enorme behoefte aan – vis is				“Akkerbouwers verdienen met aardap-
		gezond – maar er is steeds minder		140		pelen, suikerbieten of granen, als het
		van, doordat de zeeën uitgeput raken.”				meezit, een paar duizend euro per
		De teelt moest echter wel op een duur-				hectare. Met aquacultuur kunnen ze
65		zame manier gebeuren: zonder vervui-				daar vier keer zoveel uit halen.”
		ling van zeewater met meststoffen,				(10) De zoutwatercultuur zal zeker
		zonder antibiotica, en zonder gebruik		145		gevolgen hebben voor het landschap.
		van gemalen visresten of vismeel,				Zeeland zal er anders gaan uitzien.
		want voor dat laatste wordt de zee im-				“We moeten goed nadenken over hoe
70		mers ook leeggevist. “We willen geen				we aquacultuur inpassen in het
		tweede bio-industrie introduceren”,				landschap. We hebben de Grontmij,
		aldus Brandenburg.		150		een andere partner in het project,
		(5) “Van de zeevis is tong tot nog toe				gevraagd hiervoor een ontwerp te
		de beste kandidaat voor aquacultuur1),				maken en zullen ook de bevolking om
75		vult Ketelaars aan. Tong is een zeer				een mening vragen. We willen wel dat
		dure vis (en dat zal nog wel zo blijven)				de Zeeuwen straks trots worden op de
		en het ziet ernaar uit dat hij zich goed		155		zilte aquacultuur en met plezier langs
		leent voor kweek. Het IJmuidense bedrijf				de vijvers fietsen.”

Naar een artikel van Astrid Smit,
Intermediair, mei 2007

noot 1 aquacultuur: het kweken van (zee)vis in speciale vijvers

We kunnen de tekst verdelen in vijf delen:
Deel 1: alinea’s 1 en 2
Deel 2: alinea’s 3, 4 en 5
Deel 3: alinea’s 6 en 7
Deel 4: alinea’s 8 en 9
Deel 5: alinea 10