Tong zonder bijsmaak – Zeeuwse proef met duurzame kweek van zoutwatervis
(1) Bert Meijering trekt zijn groene | Solea heeft er – op experimentele | |||||
laarzen aan en loopt naar een vijver | 80 | basis – al enige jaren ervaring mee. | ||||
met zeewater. Een stukje van de bo- | Bovendien voedt tong zich met zagers. | |||||
dem is afgezet met rechtopstaand | Daarin bestaat in Nederland eveneens | |||||
5 | groen gaas. “Hierin moeten vier plat- | expertise: het Zeeuwse bedrijf Topsy | ||||
visjes zitten, vier tongetjes, maar ze | Baits is wereldwijd de specialist in de | |||||
hebben zich in het zand verstopt.” Hij | 85 | kweek van deze zeewormen. | ||||
woelt met zijn hand over de bodem en | (6) Het ideaal van de ontwerpers van | |||||
krijgt er een ter grootte van zijn hand- | ‘Zeeuwse Tong’ ziet er als volgt uit: in | |||||
10 | palm te pakken. “Deze heeft net een | een speciaal broedhuis worden jonge | ||||
zeeworm achter zijn kiezen”, zegt | tongen en schelpdieren gekweekt. | |||||
Meijering, wijzend op een bobbel | 90 | Deze dieren worden vervolgens uitge- | ||||
onder de huid van de platvis. | zet in grote vijvers waarin ook zagers | |||||
(2) Meijering is directeur van Topsy | worden geteeld. Het zeewater in de | |||||
15 | Baits, een bedrijf in de provincie Zee- | vijvers komt uit de omliggende zoute | ||||
land dat ‘zagers’ kweekt, de zeewor- | wateren (Ooster- of Westerschelde). | |||||
men waarvan je op het strand door- | 95 | Na gebruik in de bassins bevat het | ||||
gaans de aanwezigheid kunt zien aan | water de mest van de tong. Die wordt | |||||
gaatjes in het natte zand waaruit lucht | benut voor het kweken van algen (een | |||||
20 | opborrelt. Hij struint verder door het | soort kroos dat op het water drijft) of | ||||
bassin, een bak van honderd meter | zilte gewassen zoals zeewier en zee- | |||||
lang en tien meter breed, en komt na | 100 | kraal en het water wordt weer schoon | ||||
enkele minuten met een handvol kok- | teruggepompt. Die algen vormen ver- | |||||
kels terug. “Kokkels doen het hier ook | volgens weer voedsel voor de schelp- | |||||
25 | redelijk.” Hij maakt een schelpje open | dieren, zoals kokkels, mosselen of | ||||
en eet het weekdiertje rauw op. “En ze | oesters. | |||||
smaken prima.” | 105 | (7) “Wij willen zoveel mogelijk de na- | ||||
(3) Begin deze week werden er enkele | tuurlijke kringloop nabootsen”, aldus | |||||
honderden tongetjes in twee bassins | Ketelaars. De proefboerderij van vijftig | |||||
30 | van zagerkwekerij Topsy Baits in Zee- | hectare zal op theoretische gronden, | ||||
land losgelaten. Het is de aftrap van | zo berekenen de ontwerpers, een | |||||
‘Zeeuwse Tong’, een proefproject | 110 | jaarlijkse productie van dertig ton tong, | ||||
waarin wordt gekeken of het mogelijk | honderdvijftig ton zagers en duizend | |||||
is een zoutwatercultuur in Zeeland op | ton kokkels kunnen opleveren met een | |||||
35 | te zetten. Vorige week werd daartoe | totale economische waarde van twee | ||||
een overeenkomst gesloten. Het | miljoen euro. | |||||
Ministerie van Landbouw betaalt de | 115 | (8) In het projectplan ‘De Zeeuwse | ||||
helft van de kosten. De andere helft | Tong’ is berekend dat in principe tien- | |||||
komt onder andere uit de visserij-, | tot vijftienduizend hectare land- | |||||
40 | schelpdier- en landbouwsector. Na de | bouwgrond zou kunnen worden omge- | ||||
eerste experimenten in de vijvers van | zet in aquacultuur; dat is zo’n tien | |||||
Topsy Baits gaat een proefboerderij | 120 | procent van de provinciale landbouw- | ||||
van start in het dorp Colijnsplaat in | grond. Maar wil Zeeland dit ook? En | |||||
Zeeland. | hoe gaat dat het landschap veran- | |||||
45 | (4) “Het idee is ontstaan tijdens een | deren? De provincie is groot voor- | ||||
conferentie”, vertelt onderzoeker Wil- | stander van de aquacultuur. De land- | |||||
lem Brandenburg van de Landbouw- | 125 | bouwsector stond er aanvankelijk | ||||
universiteit van Wageningen, die het | huiverig tegenover. “Tijdens de eerste | |||||
project samen met collega-onderzoe- | informatiebijeenkomsten reageerden | |||||
50 | ker Jan Ketelaars op poten heeft ge- | sommige boeren ronduit verontwaar- | ||||
zet. “We discussieerden over het feit | digd”, zegt Wageningen-onderzoeker | |||||
dat zoet water in de toekomst steeds | 130 | Brandenburg. “Ze zeiden: ‘U denkt | ||||
schaarser zal worden en dat de land- | toch niet dat wij het land dat we na de | |||||
bouw daar heel veel van nodig heeft. | watersnoodramp met veel moeite | |||||
55 | ‘Is daar een duurzame, dus milieu- | geschikt hebben gemaakt voor de | ||||
vriendelijke oplossing voor te beden- | akkerbouw, weer laten verzilten?’.” | |||||
ken die ook nog economische toe- | 135 | (9) Maar tijdens de presentatie van de | ||||
komstmogelijkheden biedt?’, vroegen | plannen, afgelopen zomer, waren de | |||||
wij ons af. Uiteindelijk kwamen we op | reacties positiever. Een aantal boeren | |||||
60 | het kweken van zoutwatervis. Daar is | zag ook de economische voordelen. | ||||
immers enorme behoefte aan – vis is | “Akkerbouwers verdienen met aardap- | |||||
gezond – maar er is steeds minder | 140 | pelen, suikerbieten of granen, als het | ||||
van, doordat de zeeën uitgeput raken.” | meezit, een paar duizend euro per | |||||
De teelt moest echter wel op een duur- | hectare. Met aquacultuur kunnen ze | |||||
65 | zame manier gebeuren: zonder vervui- | daar vier keer zoveel uit halen.” | ||||
ling van zeewater met meststoffen, | (10) De zoutwatercultuur zal zeker | |||||
zonder antibiotica, en zonder gebruik | 145 | gevolgen hebben voor het landschap. | ||||
van gemalen visresten of vismeel, | Zeeland zal er anders gaan uitzien. | |||||
want voor dat laatste wordt de zee im- | “We moeten goed nadenken over hoe | |||||
70 | mers ook leeggevist. “We willen geen | we aquacultuur inpassen in het | ||||
tweede bio-industrie introduceren”, | landschap. We hebben de Grontmij, | |||||
aldus Brandenburg. | 150 | een andere partner in het project, | ||||
(5) “Van de zeevis is tong tot nog toe | gevraagd hiervoor een ontwerp te | |||||
de beste kandidaat voor aquacultuur1), | maken en zullen ook de bevolking om | |||||
75 | vult Ketelaars aan. Tong is een zeer | een mening vragen. We willen wel dat | ||||
dure vis (en dat zal nog wel zo blijven) | de Zeeuwen straks trots worden op de | |||||
en het ziet ernaar uit dat hij zich goed | 155 | zilte aquacultuur en met plezier langs | ||||
leent voor kweek. Het IJmuidense bedrijf | de vijvers fietsen.” |