1 | | | Pech voor diegenen die altijd maar | | | | | |
| | | roepen dat ze er niets aan kunnen doen, | | | | |
| | | omdat ze nu eenmaal zo zijn. Ze kunnen | | | | |
| | | er wél wat aan doen. Kun je niet piano- | | | | |
| 5 | | spelen wegens gebrek aan talent? Daar | | | | |
| | | is wat aan te doen. Je moet gewoon je | | | | |
| | | hersenen veranderen. Kan dat? “Ja”, | | | | |
| | | zegt psycholoog Margriet Sitskoorn. Zij | | | | |
| | | schreef het boek Het maakbare brein, | | | | |
| 10 | | met als hoopgevende ondertitel: ‘Ge- | | | | |
| | | bruik je hersens en word wie je wilt zijn’. | | | | |
| | | Ik sprak met haar en stelde haar enkele | | | | |
| | | vragen. | | | | |
2 | | | Lang werd gedacht dat ons brein een | | | | |
| 15 | | onveranderbare klomp hersencellen is. | | | | |
| | | Maar het tegendeel is waar: onze herse- | | | | |
| | | nen veranderen zich voortdurend en | | | | |
| | | kunnen zich aanpassen aan de informa- | | | | |
| | | tie die ze binnenkrijgen. Het brein is te | | | | |
| 20 | | veranderen. Ook het oude idee dat na | | | | |
| | | de geboorte hersencellen alleen nog | | | | |
| | | maar afsterven, is inmiddels overboord. | | | | |
| | | Hersenen zijn in staat tot zelfver- | | | | |
| | | nieuwing. | | | | |
3 | 25 | | Ons hele leven lang kunnen we nieuwe | | | | |
| | | hersencellen aanmaken. En dat biedt | | | | |
| | | veel mogelijkheden. In haar boek be- | | | | |
| | | schrijft Sitskoorn de relatie tussen herse- | | | | |
| | | nen en gedrag. Brein en gedrag vormen | | | | |
| 30 | | elkaar. Je hersenen bepalen je gedrag. | | | | |
| | | Verliefd zijn, meelevend zijn, lopen, le- | | | | |
| | | zen, het komt allemaal uit het brein. | | | | |
| | | Maar omgekeerd vormt je gedrag ook je | | | | | Margriet Sitskoorn |
| | | hersenen. Door iets te oefenen en te | | | | | |
| 35 | | trainen, verander je de hersenen. Daar- | | 7 | | | Het leren van een tweede taal is |
| | | door verandert vervolgens ook weer je | | | | | niet afhankelijk van je lichamelijke |
| | | gedrag, enzovoort. Wil je alsnog een | | | 90 | | conditie. Kun je, ook als je al wat |
| | | rekenwonder worden? Dat kan ook. | | | | | ouder bent, nog een vreemde taal |
| | | Maar het is niet alleen maar aanleg, je | | | | | goed gaan leren? |
| 40 | | moet er ook wat voor doen. | | | | | Margriet Sitskoorn: “Vaak wordt gedacht |
4 | | | Wat is zo revolutionair aan de | | | | | dat een kind zijn eigen moedertaal auto- |
| | | wetenschap dat hersenen kneedbaar | | | 95 | | matisch leert. Maar je moet bedenken |
| | | zijn? | | | | | dat een kind jarenlang dagelijks, uren |
| | | Margriet Sitskoorn: “Wat ik er revolutio- | | | | | achter elkaar, soms wel tot tien uur per |
| 45 | | nair aan vind, is dat je gedurende je hele | | | | | dag, aan die taal wordt blootgesteld. Wat |
| | | leven kunt ingrijpen in je brein. De ge- | | | | | gebeurt er als je een volwassene die |
| | | dachte is altijd geweest, dat je je herse- | | | 100 | | een vreemde, tweede taal wil leren, aan |
| | | nen alleen nodig hebt om bepaalde vaar- | | | | | diezelfde hoeveelheid taal blootstelt? |
| | | digheden te leren, zoals een vreemde | | | | | Enerzijds is het zo dat hoe ouder je |
| 50 | | taal spreken, voetballen of pianospelen. | | | | | bent, hoe minder kneedbaar je hersenen |
| | | Maar we koppelen de hersenen niet zo | | | | | zijn. Het leren van een tweede taal op |
| | | snel aan eigenschappen als creativiteit | | | 105 | | latere leeftijd zal dus moeilijker gaan. |
| | | of doorzettingsvermogen. Deze eigen- | | | | | Anderzijds heb je als volwassene wel |
| | | schappen worden echter ook door je | | | | | meer kennis. Daardoor kun je nieuwe |
| 55 | | hersenen bepaald. Dat betekent dat je | | | | | dingen makkelijker aan iets koppelen, |
| | | brein maakt wie je bent. Als je je herse- | | | | | waardoor je weer makkelijker leert.” |
| | | nen je hele leven kunt veranderen, dan | | 8 | 110 | | Is volgens jou veel dus je eigen |
| | | kun je ook je echte karakter verande- | | | | | schuld? Kan iedereen zijn eigen |
| | | ren.” | | | | | hersenen trainen en vormen? |
5 | 60 | | Je kunt dus ingrijpen in je leven. | | | | | Margriet Sitskoorn: “Nee, niet alles is je |
| | | Maar kan alles? | | | | | eigen schuld. Als je bijvoorbeeld depres- |
| | | Margriet Sitskoorn: “Ik zeg niet dat alles | | | 115 | | sief bent, dan zal je brein alles wat ne- |
| | | kan. Ik ben nu veertig, en ik zie niet ge- | | | | | gatief is, eerder naar boven laten komen |
| | | beuren dat ik nog een toptennisser word. | | | | | dan wat positief is. Tegen een depres- |
| 65 | | Er zijn meer beperkingen dan alleen je | | | | | sief iemand zeggen dat hij gewoon posi- |
| | | hersenen, je hebt ook je lijf nog.“ | | | | | tief moet denken, dat werkt natuurlijk |
6 | | | Bestaat talent? | | | 120 | | niet. Maar voor de omgeving van de |
| | | Margriet Sitskoorn: “Ja, talent bestaat. | | | | | patiënt, voor partners, vrienden, thera- |
| | | De erfelijke aanleg die je meekrijgt van | | | | | peuten, is het wel goed om te weten dat |
| 70 | | je ouders, speelt een belangrijke rol. | | | | | je iets kunt veranderen. De hersenen |
| | | Aanleg geeft je een voorsprong. Tennis- | | | | | staan, simpelweg gezegd, in een de- |
| | | ser John McEnroe bijvoorbeeld was een | | | 125 | | pressieve stand. Een depressief persoon |
| | | talent. Hij dacht er volgens mij niet eens | | | | | moet nieuwe dingen aangeboden krij- |
| | | over na, hij sloeg de bal gewoon precies | | | | | gen, waardoor die hersenen gaan veran- |
| 75 | | goed. Tijdgenoot Ivan Lendl moest trai- | | | | | deren.” |
| | | nen. Lendl zei ook altijd:”Ik heb geen | | 9 | | | Wat is nou een goed onder- |
| | | talent.” Maar door te trainen, trainen, | | | 130 | | houdsprogramma voor ons brein? |
| | | trainen werd ook hij heel goed. Talent | | | | | Margriet Sitskoorn: “Door te bewegen |
| | | maakt het je makkelijker, maar het | | | | | houd je je brein jong. Dat is bewezen. |
| 80 | | maakt je nog niet de beste. Want wie | | | | | Dan gaat het om een loopje naar de |
| | | schopt het het verst? Onderzoek laat | | | | | supermarkt of gewoon op de fiets ergens |
| | | zien dat het mensen zijn die toch ook de | | | 135 | | heen gaan. En vind je sudoku’s leuk, ga |
| | | meeste uren hebben getraind. Talent is | | | | | ze dan maken. Maar doe ze dan wel op |
| | | belangrijk, net als je omgeving. Maar het | | | | | een niveau hoger dan je al kunt. Blijf je- |
| 85 | | is de combinatie van erfelijke aanleg, | | | | | zelf mentaal uitdagen. Dat, samen met |
| | | omgeving én gedrag waardoor je herse- | | | | | beweging, houdt je brein fit.” |
| | | nen uiteindelijk gevormd worden.” | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | Naar een artikel van Monique Kitze, |
| | | | | | | | Quest, april 2007 |