Background image

terug

Hersenwerk

Hersenwerk

1    Pech voor diegenen die altijd maar    
 roepen dat ze er niets aan kunnen doen, 
 omdat ze nu eenmaal zo zijn. Ze kunnen 
 er wél wat aan doen. Kun je niet piano- 
5 spelen wegens gebrek aan talent? Daar 
 is wat aan te doen. Je moet gewoon je 
 hersenen veranderen. Kan dat? “Ja”, 
 zegt psycholoog Margriet Sitskoorn. Zij 
 schreef het boek Het maakbare brein, 
10 met als hoopgevende ondertitel: ‘Ge- 
 bruik je hersens en word wie je wilt zijn’. 
 Ik sprak met haar en stelde haar enkele 
 vragen. 
2    Lang werd gedacht dat ons brein een 
15 onveranderbare klomp hersencellen is. 
 Maar het tegendeel is waar: onze herse- 
 nen veranderen zich voortdurend en 
 kunnen zich aanpassen aan de informa- 
 tie die ze binnenkrijgen. Het brein is te 
20 veranderen. Ook het oude idee dat na 
 de geboorte hersencellen alleen nog 
 maar afsterven, is inmiddels overboord. 
 Hersenen zijn in staat tot zelfver- 
 nieuwing. 
325    Ons hele leven lang kunnen we nieuwe 
 hersencellen aanmaken. En dat biedt 
 veel mogelijkheden. In haar boek be- 
 schrijft Sitskoorn de relatie tussen herse- 
 nen en gedrag. Brein en gedrag vormen 
30 elkaar. Je hersenen bepalen je gedrag. 
 Verliefd zijn, meelevend zijn, lopen, le- 
 zen, het komt allemaal uit het brein. 
 Maar omgekeerd vormt je gedrag ook je Margriet Sitskoorn
 hersenen. Door iets te oefenen en te 
35 trainen, verander je de hersenen. Daar-7    Het leren van een tweede taal is
 door verandert vervolgens ook weer je niet afhankelijk van je lichamelijke
 gedrag, enzovoort. Wil je alsnog een90 conditie. Kun je, ook als je al wat
 rekenwonder worden? Dat kan ook. ouder bent, nog een vreemde taal
 Maar het is niet alleen maar aanleg, je goed gaan leren?
40 moet er ook wat voor doen. Margriet Sitskoorn: “Vaak wordt gedacht
4    Wat is zo revolutionair aan de dat een kind zijn eigen moedertaal auto-
 wetenschap dat hersenen kneedbaar95 matisch leert. Maar je moet bedenken
 zijn? dat een kind jarenlang dagelijks, uren
 Margriet Sitskoorn: “Wat ik er revolutio- achter elkaar, soms wel tot tien uur per
45 nair aan vind, is dat je gedurende je hele dag, aan die taal wordt blootgesteld. Wat
 leven kunt ingrijpen in je brein. De ge- gebeurt er als je een volwassene die
 dachte is altijd geweest, dat je je herse-100 een vreemde, tweede taal wil leren, aan
 nen alleen nodig hebt om bepaalde vaar- diezelfde hoeveelheid taal blootstelt?
 digheden te leren, zoals een vreemde Enerzijds is het zo dat hoe ouder je
50 taal spreken, voetballen of pianospelen. bent, hoe minder kneedbaar je hersenen
 Maar we koppelen de hersenen niet zo zijn. Het leren van een tweede taal op
 snel aan eigenschappen als creativiteit105 latere leeftijd zal dus moeilijker gaan.
 of doorzettingsvermogen. Deze eigen- Anderzijds heb je als volwassene wel
 schappen worden echter ook door je meer kennis. Daardoor kun je nieuwe
55 hersenen bepaald. Dat betekent dat je dingen makkelijker aan iets koppelen,
 brein maakt wie je bent. Als je je herse- waardoor je weer makkelijker leert.”
 nen je hele leven kunt veranderen, dan8110    Is volgens jou veel dus je eigen
 kun je ook je echte karakter verande- schuld? Kan iedereen zijn eigen
 ren.” hersenen trainen en vormen?
560    Je kunt dus ingrijpen in je leven. Margriet Sitskoorn: “Nee, niet alles is je
 Maar kan alles? eigen schuld. Als je bijvoorbeeld depres-
 Margriet Sitskoorn: “Ik zeg niet dat alles115 sief bent, dan zal je brein alles wat ne-
 kan. Ik ben nu veertig, en ik zie niet ge- gatief is, eerder naar boven laten komen
 beuren dat ik nog een toptennisser word. dan wat positief is. Tegen een depres-
65 Er zijn meer beperkingen dan alleen je sief iemand zeggen dat hij gewoon posi-
 hersenen, je hebt ook je lijf nog.“ tief moet denken, dat werkt natuurlijk
6    Bestaat talent?120 niet. Maar voor de omgeving van de
 Margriet Sitskoorn: “Ja, talent bestaat. patiënt, voor partners, vrienden, thera-
 De erfelijke aanleg die je meekrijgt van peuten, is het wel goed om te weten dat
70 je ouders, speelt een belangrijke rol. je iets kunt veranderen. De hersenen
 Aanleg geeft je een voorsprong. Tennis- staan, simpelweg gezegd, in een de-
 ser John McEnroe bijvoorbeeld was een125 pressieve stand. Een depressief persoon
 talent. Hij dacht er volgens mij niet eens moet nieuwe dingen aangeboden krij-
 over na, hij sloeg de bal gewoon precies gen, waardoor die hersenen gaan veran-
75 goed. Tijdgenoot Ivan Lendl moest trai- deren.”
 nen. Lendl zei ook altijd:”Ik heb geen9    Wat is nou een goed onder-
 talent.” Maar door te trainen, trainen,130 houdsprogramma voor ons brein?
 trainen werd ook hij heel goed. Talent Margriet Sitskoorn: “Door te bewegen
 maakt het je makkelijker, maar het houd je je brein jong. Dat is bewezen.
80 maakt je nog niet de beste. Want wie Dan gaat het om een loopje naar de
 schopt het het verst? Onderzoek laat supermarkt of gewoon op de fiets ergens
 zien dat het mensen zijn die toch ook de135 heen gaan. En vind je sudoku’s leuk, ga
 meeste uren hebben getraind. Talent is ze dan maken. Maar doe ze dan wel op
 belangrijk, net als je omgeving. Maar het een niveau hoger dan je al kunt. Blijf je-
85 is de combinatie van erfelijke aanleg, zelf mentaal uitdagen. Dat, samen met
 omgeving én gedrag waardoor je herse- beweging, houdt je brein fit.”
 nen uiteindelijk gevormd worden.”
    
   Naar een artikel van Monique Kitze,
   Quest, april 2007