Examentrainers

Wachten is goed

		(1) Onlangs besteedde het NCRV-				op het voortgaan van de tijd richten.
		radioprogramma Knooppunt Kranen-				Wie zich in de rij bij het postkantoor
		barg aandacht aan de eerste file in				iedere vijf seconden afvraagt of het al
		Nederland. Die file was op eerste				opschiet, rekt de gevoelstijd flink op.
5		Pinksterdag 1955. Het knooppunt		70		Een pannetje melk aan de kook
		Oudenrijn bij Utrecht was nog een				brengen kan eindeloos duren, maar
		rotonde waar de stromen dagjesreizi-				laat je het fornuis dan voor je gevoel
		gers uit alle windrichtingen met elkaar				slechts een moment in de steek, dan
		in de knoop raakten. Inzittenden draai-				kookt de melk over. De gevoelstijd
10		den verrast hun ramen open. Zo veel		75		neemt dus toe als we ons op het
		auto’s die elkaar ontmoetten, werd				wachten fixeren en ons eraan ergeren.
		indertijd nog gezien als een fijn sym-				(7) Vele vaste filerijders hebben zich
		bool van vooruitgang.				het wachten eigen gemaakt. Ze stellen
		(2) Zo zien we het allang niet meer. De				zich in op het onvermijdelijke bumper
15		file werd het spookbeeld van onze		80		aan bumper rijden en kunnen er zelfs
		mobiliteit en mikpunt van maatschap-				heimelijk van genieten. “Mensen die
		pijkritiek. Want wachten is ergerlijk en				dagelijks in de file staan, vinden het
		vervelend. Maar waarom eigenlijk?				helemaal geen ramp”, zegt psycholoog
		Wachten kan toch ook heel nuttig en				Karel Brookhuis, hoogleraar aan de
20		aangenaam zijn. We wachten veel, en		85		Rijksuniversiteit van Groningen. “Wie
		niet alleen in de file. Wachten doen we				iedere dag van Culemborg naar
		ook in de trein, voor het stoplicht, bij				Utrecht rijdt, staat een kwartiertje te
		de tandarts, bij de bakker, op het				wachten.” Daar maak je dan volgens
		postkantoor. Het leven is wachten. In				hem als volgt gebruik van.
25		werkelijkheid overschatten we die		90		(8) De gedwongen onderbreking in de
		wachttijd.				dagelijkse race tegen de klok is ten
		(3) Onderzoeker Mark van Hagen van				eerste voor velen ook welkom. De tijd
		de afdeling Marktonderzoek en Advies				is voorbij dat je als kostwinner bij
		van de Nederlandse Spoorwegen				thuiskomst krant en pantoffels kreeg
30		besloot de wachttijdbeleving te onder-		95		aangereikt. Thuis wacht nu de volgen-
		zoeken. Met de stopwatch in de hand				de managementtaak. De vriendjes van
		observeerde een team studenten van				kinderen moeten worden weggebracht
		de Universiteit van Twente eind 2006				en er moet worden gekookt. De file is
		passagiers op het perron. Zodra de				dan een zeer welkom rustmoment.
35		trein arriveerde, werd de reizigers		100		(9) Hersenscans laten zien dat in de
		gevraagd hoe lang het wachten voor				hersenen centra actief worden als we
		hun gevoel had geduurd. De opge-				even nergens aan denken. Onder-
		geven tijd was gemiddeld tweeënhalf				zoekers geloven dat deze centra de
		keer de werkelijke wachttijd. Vier				wachtmomenten gebruiken voor
40		minuten lijkt tien minuten voor een		105		‘achterstallig werk’, om kennis en
		wachtende reiziger.				emoties op orde te brengen. En
		(4) Die tien minuten zijn voor de wach-				inderdaad: opeens floept er bijvoor-
		tende reiziger de gevoelstijd. Van Ha-				beeld in de file de gezochte titel of de
		gens collega Elsbeth Boes herhaalde				vergeten naam op uit de diepte van je
45		het onderzoek vorig jaar op het Cen-		110		brein.
		traal Station van Den Haag, terwijl er				(10) Het wachten wordt door de herse-
		zachte sfeermuziek uit de omroep-				nen ten derde waarschijnlijk ook ge-
		installatie klonk. Haar voorlopige				bruikt om na te denken over de nabije
		conclusie is dat vooral ’s avonds de				toekomst. Heb je bijvoorbeeld een con-
50		gevoelstijd door de muziek afneemt.		115		flict op het werk gehad, dan gebruik je
		(5) Die bevindingen sluiten mooi aan				de wachttijd om daarover na te denken
		bij recent hersenonderzoek. Onze				en treft het brein voorbereidingen om
		gevoelstijd wordt bepaald door diep				het de volgende keer anders aan te
		liggende delen van de hersenen, mid-				pakken. Geregeld even niets doen, is
55		den in de schedel. Die hersendelen		120		dus allerminst verloren tijd.
		zijn gevoelig voor stoffen die op de				(11) De file is dus de ideale plek om tot
		emotie werken, zoals cafeïne en nico-				rust te komen. Als het niet vanzelf
		tine. Koffie, sigaretten, achtergrond-				gaat, kun je de hersenen een handje
		muziek en veel andere prettige sensa-				helpen met trucs die ook bij yoga en
60		ties die in de hersenen de productie		125		meditatie worden gebruikt om de aan-
		van de stof ‘dopamine’ verhogen, ver-				dacht naar het lichaam te sturen: con-
		korten de gevoelstijd bij het wachten.				centreren op ademhaling, buik of
		(6) Volgens datzelfde recente hersen-				voetzolen bijvoorbeeld. Ook in de rij bij
		onderzoek wordt de gevoelstijd ook				de kassa van de supermarkt is het een
65		beïnvloed door de mate waarin we ons		130		nuttige oefening.

Naar een artikel van Kees Smits,
de Volkskrant, 4 april 2008

Vat de tekst Wachten is goed samen in maximaal 140 woorden. Besteed in je samenvatting alleen aandacht aan de volgende punten:

1. de onderzoeksvraag van Mark van Hagen en Elsbeth Boes
2. welke gegevens Van Hagen en Boes verzamelden
3. de resultaten van Van Hagen
4. de resultaten van Boes
5. twee verklaringen voor deze resultaten van Van Hagen en Boes uit modern hersenonderzoek
6. drie redenen waarom de file als positief wordt ervaren
7. de conclusie: de functie van de dagelijkse file voor veel mensen
8. de manier waarop je deze functie kunt versterken.

Maak er een samenhangend geheel van. Gebruik geen telegramstijl. Tel het aantal woorden en zet dat aantal eronder. Zet de titel erboven.

Bij deze vraag worden één of meerdere bijlagen gebruikt.

Bijlage: Wachten is goed